Hin Sedemên Bêdewletbûna Me

Kekê Husên DuZen, îroj li ser Facebookê da behsa mijarekî giring kiribû. Li ser vê mijarê min jî got ka wek şirove ez jî fikra xwe binivîsim. Lê min nikaribû wan ramanên xwe wusa bi kurtayî bigota. Vêca, ez li vir wê nivîsa Husên DuZen û wê şiroveya xwe, hindek berfirekirî diweşînim.

Husên DuZen wusa nivîsîye:

“Di șirovekirina nedewletbûna Kurdistanê de her kêmasiyek ber bi çavên min ketiye. Gelo bi dirêjahiya sed salan ev gelê li ser axa xwe bicûhbûyî nikarîbû bibe dewlet? Bi min wisa tê ku mifteya bersîva vê pirsyarê di cîhekî kûr de ye ku heta lêkolînên bûyî xwe nikarîbûn bighandanayê. Bêguman ruhiyeta civakî ya kurdan ji bo vê rewșê xwedî cihekî girîng e. Lê jê jî bêtir bi min wisa tê ku hêzeke din heye ku her nexwestiye kurd bibin dewlet. Gelo dibe ku dewlemendiya neftê ya axa wan be, ev astengiya ku li pêșber dewletbûna kurdan bûye kelem? Qe nebe ev dikare ji bo destpêka karê li ser vê babetê bibe alîkar. Her weha wek ku caranan tê gotin kurdbûna Selahhadînê Eyûbî jî dikare bandora xwe li ser dunya rojava hiștibe ji bo ku nehêlin kurd bibin dewlet. Her weha lawaziya xweshbînî û adaletê di dînê îslamê de jî dikare mîna sedemekî bê dîtin ku ji geșbûna hizra kurdewarî re bûye asteng. Ji ber ku nedewletbûna kurdan xwedî ewqas sedemên tevlihev e, dê qolincên dewletbûna wan jî zaf bi êș bin.“

Kompozîsyon, 2014, hibra çînî, 12x15 cm

Nivîsa min ya şirove jî ev e:

Ez dibêm qê li kêleka ew faktorên ku te behsa wan kirîye, hin faktorên din jî hene. Ji sala 1850 yan û pê va alerjîyekî dewletên rojava li himber Kurdan çêdibe. Rola mîsyonerên xirîstîyan di nav Asurî û Ermenîyan da û li hin deverên Kurdistanê kuştina hin Asûrî û Ermenîyan bi destê Kurdan va, sedemên sereke yên vê alerjîyê ne. Divê em ji bîr nekin ku mîsyoner wek sîxûr û rojnamevanên serdema me bûn. Dema ku ew vedigerîyan welatên xwe, raporan didan berpirsîyarên xwe, bi rojnamevanan ra dipeyvîyan û pirtûkan dinivîsandin. Dema ku mîsyoner diçûne Kurdistanê, bi wan ra wergerên wan yên Ermenî hebûn û ev werger kesên zimannas, xwenda û neteweperestên Ermenî bûn. Hemû zanîn û malûmatên ku ê ev mîsyoner û her wusa jî ew balyozxaneyên dewletan ku li Kurdistanê û li Tirkîyê hebûn di derbarê Kurdan da werbigirtana, wek mînak, di derbarê axa û begê Kurdan, nifûs û hejmara Kurdan, Kurd çi dikin û çi nakin û hwd., pêşî divîya ji parzona (fîltre) van Ermenîyan ra derbasbibûya. Wergeran û berpirsîyarên patrikxane û dêrên Ermenîyan û her wusa jî ronakbîrên Ermenîyan, di derbarê Kurdan û Kurdistanê da dezenformasyonan didan diplomat û mîsyonerên Ewropî.

Di warê hikumdarîya li ser axa Kurdistanê da, hê ji salên 1880 yan da, di navbera Kurdan û Ermenîyan (miletê sadiqê Osmanîyan) da reqabet hebû. Ermenîya hikumdarîya Tirkan li ser xwe qebûldikir, lê nedixwestin di nava dewletekî Kurdan da bin. Osmanîyan di salên 1880 yan û pê va, di pêvajoya şerên Uris û Tirkan da Ermenîyan dikûşt lê Ermenîyan gilî û gazindan ji Kurdan dikir, ew “sadiqên” efendîyên xwe bûn, lê em Kurd ne wekî wan bûn. Tirkan di nav şerê dinyayê yê yekan da komkujî bi Ermenîyan kirin (1915), lê di salên 1916 - 1917 da Ermenîyên çekdar ketin pêş artêşa Ûris (ku hingê hima bêje nîvê bakûrê Kurdistana îroyîn dagirkiribû), vê carê heyfa xwe ji Kurdan sitandin û en hindik 700 hezar Kurd hatin kuştin û ji ber xelayê mirin. Bi şoreşa Bolşevîkan (1917) ra artêşa Ûris û ev Ermenî ji Kurdistanê vekişîn.

Dema ku şerê dinyayê yê yeka qedîya (1918), Kurd û bakûrê Kurdistanê di rewşekî gelek xirab û perîşan da bûn, beşekî mezin ya nifûsê hatibû kuştin, nefîkirin û xelayî jî Kurdan mehfkiribû. Weşanên rêxistinên Kurdan yên hingê, behsa van yekan dikin. Her di wê serdemê da Tirkan di nav Kurdan da propaxandeya wê yekê dikirin ku, “gawir dixwazin Kurdistanê bikin Ermenistan”. Beşekî Kurdan ji ber vê tirsê, bûn hevkarên Tirkan û her wusa jî ji ber vê tirsê li dijî Fransizan şerkirin, dîsa her di wê demê da Tirkan ji Kurdan ra digotin ku em ê mafê we yên netewî û otonomîyê bidine we, bi vî awayî Kurd hatin xapandin. Divê were gotin ku, gelek Kurd jî nehatin xapandin û bawerîya xwe bi Tirkan neanîn. Bê guman meriv li vir dikare behsa ewan qelsîyên ku di nav Kurdan da hene jî bike, wek perçebûna olî, eşîrtî, zaravayî û hwd., lê ev nayê wê wateyê ku tiştên bi vî awayî li ba Ereb û Arnawutan tunebûne, ku ew bûn xwedî dewlet.

Dema ku em gihîştên salên 1919 û 1920 an, di konferansên aşîtîyê li Ewropayê da, delegeyên Kurd û Ermenî ketin qirka hevdû, ka kê der Kurdistan e û kê der jî Ermenistan e. Dema ku meriv nexşeya Kurdistan û Ermenistanê ya di peymana têkçûyî ya Sevrê da dinêre, meriv dibîne ka çiqas neheqî li Kurdan hatîye kirin. Polîtîkaya dewleta Ermenistanê ya van 30 salên dawî di derbarê Kurdên ku li Ermenistanê dijîyan û dijîn, (ew dêk û dolabên ku dewlet û neteweperestên Ermenî anîne serê Kurdên me yên li Ermenistanê, çewa Kurdên misilman yên bijarte hatin kuştin û berî 20 hezar Kurdên misilman dan û çewa dubendîyê kirin nav Kurdên me yên Êzidî. Çewa li wê derê miletekî bi navê Êzidî û zimanekî bi navê êzidikî dane çêkirinê û ew planên wan yên li ser Kurdên Zaza û Elewî), dikare ji bo me nîyeta Ermenîyan ya di derbarê Kurdan da, ya despêka sedsala 20a jî eşkere û ronahî bike.

Kompozîsyon,2013, reji, 29,5x21 cm

Kurd di van şertên ku min li jorê behsa wan kirîye da derbasê sedsala 20an bûbûn, ew sedsala ku wek “berbanga şîyarbûn û mafên miletên bindest” dihate binavkirinê, ji alîyekî va behsa Prensîpên Wîlson û alîyekî dî va, xwedê giravî “mafê çarenivîsa neteweyan” ya Bolşevîkan dihate kirin. Herçî Bolşevîk bûn, ew dewleta pêşî bûn ku hikumeta Enqerê (1920) naskirin û her wusa jî bi cebirxane û alîkarîya maddî ya zêr alîkarîya hikumeta Tirkan ya Enqerê (Kemalîstan) kirin her wê demê da fîloyên firokeyên şer jî dabûn Tirkan.

Ji sala 1921ê û pê va îngîlîz jî bûn hevalbendên Tirkan û balansa şerê Tirk û Yunanan (1919-1922) guherî û Yunan şikestin. Di sala 1920 a da, li Enqerê di nav Îttîhatçîyan da (ku paşê piranîya wan bûn Kemalîst), gotina herî populer gotina "rêheval" ango "yoldaş" a tirkî ye. Tirkan bi zîrektî xwe li ber dilê Bolşevîkan xweş kir û Bolşevîkan jî, ji bo ku di şerê navxweyî yê Rusyayê da, bikaribin da serbikebin, sinorên xwe yên li Qafqasan û Derya Reş bikin nav garantîyê da û îmtiyazên rêyên deryayî (derbazgehên ku di navbera Deryaya Reş û Egeyê da hene) bidestbixin, bûn dostên Tirkan. Ji bo Bolşevîkan ne pîvanên exlakî, wîjdanî û ne jî mafê çarenivîsa xelkên bindest muhîm bûn. Ew bûn dostên qetlîamkarên Kurd, Yunan û Ermenîyan.

Di pêvajoya komkujîyên ku dewleta Tirk li ser Kurdan kirin (Qoçgirî 1921a heta Dêrsîm 1938a), di warê maddî û manewî da Bolşevîk hevkarên Tirkan bûn. Wek mînak ji bo fetisandina serîhildana Agirîyê (1926-1930) Sovyetê alîkarîya istixbaratî daye Tirkan û her wusa jî Kurdên ku li pişt çîyayê Agirî, di Naxçîwanê (di nav Sovyetê da bû) dijîyan, bi zorekî koçberê cumhurîyetên Asya Navîn dike. Her wusa jî, komkujîya Dêrsîmê, ji alîyê Komuntern (Enternasyonala 3ya) va wek “reformên enerjîk yê Kemalîstan” tê bi navkirin û silavkirin.

Di serdema çarîtîya (Qeyserî) Rusyayê da, ji ber ku ew dijminên Tirkan bûn, hin têkilîyên Kurdan bi Rusyayê ra hebûn, Bolşevîkan van têkilîyên nepenî dane Tirkan. Ez bi xwe di wê şikê da me ku, di deşîfrekirina rêxistina Azadîyê da tilîya Bolşevîkan jî heye. Ew rola Xalid Begê Cibrî û hevalên wî, bi îhtîmalekî mezin ji alîyê Bolşevîkan va li ba Tirkan tê deşîfrekirinê.

Sewîya hizra netewî, ronakbîrî û rêxistînbûna Kurdan her çiqas nedihîgîşt asta miletên xirîstîyan yên Balkanan jî, lê ji ya Ereb û Arnawûdan kêmtir nîn bû, lê dezavantaja me di warê erdnîgarîyê da jî hebû, em wek welat û milet li kêleka Tirkan û Tirkîyê da bûn, ev yek karê Tirkan hêsantir kir. Wek mînak, dema ku piştî şerên Balkanan, ji ber serketina Yunanîstan û Bulgarîstanê û şikestina dewleta Osmanî, êdî Arnawutluk di warê erdnîgarîyê da ji dewleta Osmanî qût bûbû, hingê bi vê avantaja mezin dewleta Arnawutlukê hate avakirinê.

Ez di wê bawerîyê da me ku yek ji mifteyên girîng ya sedemên bindestîya me, di nav wê telgrafa ku Mustafa Kemal ji serleşkerîya artêşa Cezîre ya Osmanlî ra şandibû da ye (1918). Dema ku ji wan ra digot ku: “dijmintîya Kurdan li himberî îngîlîz û Fransizsan wusa gurr û geş bikin da ku di siberojê da êdî ev dijminatî neyete sererastkirin.”. Erê, Mustafa Kemalê dostê Lenîn û Sovyetê, hingê me kir dijminên îngîlîz û Fransizan. Kurdan li başûr, li Silêmanî li himberê îngîlîzan ji bo serxwebûnê dest bi şer kirin (di serdemekî da ku Hîndîstana mezin jî nikaribû vê daxwazê bikira, hingê dewletên manda avadibûn û ê İraqa îroyîn jî bi tevî başûrê Kurdistanê paşê bibûya mandeya îngîlîzan) û her wusa jî li bajarên İntab, Maraş û Ruhayê da jî li himberê Fransizan şer kirin. Ev bûyerên hanê, ew alerjîya dewletên rojavayê ya ku li himber me Kurdan hebû hê jî zêdetir kir.

Biryar, 2013, rejî, 16,5x10 cm

Divê ez li vir behsa wê yekê bikim ku, di şerê cîhanê ya yeka da Îngîlîz û Fransiz hevpeymanên hev bûn û dewleta Osmanî û Almanyayê di şer da şikandin. Dewleta Osmanî bi Mutarekeya Mondrosê di sala 1918 da dev ji çekan berda û hêzên serketî jî ketin nav axa dewleta Osmanî. Îngîlîz ketin İraq û Fransiz jî Sûrîya îroyîn. Ev tên zanîn. Ew tiştê ku me zêde fêhmnekirîye ev e: Kurd ne berîya şer û ne jî di pêvajoyê şer da li himberê dewleta Osmanî, ji bo mafên xwe yên netewî şernekiribûn (tenê li Qoçgirî û li Dêrsîmê da ne di bin qontrola Tirkan da bûn), lê bi handan û tûjkirina Tirkan (dewleta di şer da şikestî), Kurdan li himberê Îngîlîz û Fransizan (dewletên di şer da serketî) ketin nav şer. Ev yek ji alîyê Îngîlîz û Fransizan va, di asta heremî da wek terrîya (dûv) şerê cîhanê ya yekan hat hesibandin, Kurd wek fedayîyên dewleta Osmanî hatin xwiyakirin. 

Ji bo ku em baştir vê pêvajoyê fêhmbikin, de ka em wê serdem û pratîka Kurdan bînin sala 2003 ya: Di şerê Amerîka û hevpeymanên wê yê bi dewleta İraqê ra, İraq şikest û hêzên Amerîkayê İraqê dagirkirin. Ku Kurdan bi aqilê salên 1920an tevbigerîyana wê li himber Amerîkayê biketina nav şer (di mînaka Şêx Mehmud da ji bo serxwebûnê û di mînaka İntab, Maraş û Ruhayê da jî ji bo parastina xaka dewleta İraqê). Kurdan li başûrê Kurdistanê (bê guman bi dehan salan li himberê dewleta İraqê şer kiribûn) di sala 2003 ya da, wekî despêka sedsala 20 an nekir, ew bûn hevpeymanên Amerîkayê û gihîştin statuya xwe ya niha. Lê li bakûrê Kurdistanê Kurdên “antî emperyalîst” hebûn, em baş dizanin ka çewa PKK di sala 2003 ya da, mil bi mil bi çepên Tirkan ra, li dijî şerê ruxandina rejima Saddam derket. Berîya ruxandina Saddam, di Newroza 2003 yan da, li Amedê nîv mîlyon Kurdên bi fikrên PKK gêj û efsûnbûyî, li dij şer derdiketin û ji bo “aşîtiyê” diqîrîyan! Ji bo wê “aşîtîya” ku li ser kolebûn û bindestîya me hatîye avakirinê! Li bajarên Tirkîyê jî, hêzên çep, rast û îslamî bi heman daxwazan rabîbûn ser pîyan.

Peymana Sevra têkçûyî û Lozana ku heta niha hê jî ji me nehatîye ku em wê xirabikin, her piştî evan bûyerên dîrokî çêbûne. Tirkan piştî demekî kin me Kurdan şikand û wek îronîya dîrokê, leqabên “Gazî, Kahraman, Şanlı” danîn pêş bajarên bakûrê Kurdistanê yên navborî! Di vê şikandin, bindestkirina Kurdan da, Tirkan hem ji emperyalîstan (îngîlîz û Fransiz) û hem jî ji Sovyeta komunîst alîkarîyê sitandin!

Di salên 1920 an da dinya emperyalîst û ya komunîst bi hev ra, bê rehm li Kurdan hatibûn xezebê û peymana lanetî ya Lozanê (1923) ev bindestîya me ya heta îroj tayînkir. Ji wê çaxê va, dewletên bi hêz yên cîhanê, bi tevî dewletên dagirkerên Kurdistanê, bûne notirvanên “pîrozbûna” van tixûbên ku milet û welatê me perçedikin û ku bûne sembolên bindestî û bêdewletbûna me. Divê em ji bîrnekin ku, di sala 1991ê da ku Sovyet hilneweşîya, hêzên rojavayî wê bi ti awayî nikaribûna Seddam ji Quweytê derxistana û her wusa jî ev statûya me ya ku li başûrê welatê me da heye, wê pêknehata.

20/11/2020

Xençer û qelem, 2014, teknîka tevlîhev, 21x30 cm

Serhad Bapîr bû mêvanê bernameya “Çand û Edebîyat” ya Netew TV - Dijîtal Medya.

Di 10-11- 2020a da ez bûm mêvanê bernameya “Çand û Edebîyat” ya Netew TV - Dijîtal Medya. Bernameyê nivîskarê hêja Silêman Demîr çêdike, di bernamê da min bersiva pirsên wî û yên temaşevanan da û her wusa jî min behsa hunera xwe kir. Bername li ser facebook, İnstagram û YouTube bi awayekî rasterast tê weşandin.

  

Gotûbêjekî Li Ser Çepgirî Û Neteweperwerîyê Bi Fuat Onen Ra

Kekê Fuat Onen li ser Facebookê di 22yê Cotmeha 2020 da nivîsekî bi zimanê tirkî "Egemen ulus solcuları" yê li ser “çepgirên neteweyê serdest” weşand. Ez nivîsên bi zimanê tirkî yên Kurdan naxweynim û min vê nivîsê nedîtibû û ji xwe min ê nexwenda. Di 23yê Cotmehê da Şemdettin İşikli di Facebookê da kurdîya vê nivîse (Çepgiriya Neteweyê Serwer) weşand, dibe ku ewî wergerandibe ser zimanê me. Hingê cara pêşî min nivîsê dît û li binî jî min vê şiroveya xwe nivîsî:

Serhad Bapîr: Çewa ku îslamîstîya baş ya Tirka tune ye, her wusa çepgirîya wan ya baş jî tune ye. Ew hemû versîyonên parastina wan îmtîyazên miletê serdest in li ser me Kurdan. Çepgirîya Tirkan em dizanin ka çewa hevalbendê dewleta xwe ye, lê çepgirîya Kurd jî gelek xirapkarîyê li Kurdayetîyê kir, ew bûn bargirê zimanê tirkî di nav Kurdan da û her wusa jî dijminê neteweperwerîya miletê xwe. Her çiqas îstîsna hebin jî, çapemenîya rêxistinên Kurdan yên salên 1970 - 80 yan, şahidîya vê yekê dikin. Pirsgirêk, di îdeolojîya çepgirî û komunîstî bi xwe da heye.

Li ser van dîtinên min kekê Fuat Onen wusa bersiva min da:

Fuat Onen: Serhad Bapîr têgiha dijberî çepgirîyê ne neteweperwerî lê rastgirî ye. Yên li Bakurê Kurdistanê Kurdewerî nûjen kirin û serxwebûnxwazî piştî bêdengîyeke dirêj ji nû de zindî kirin jî çepgirên Kurdistanî bûn ne ku rastgir bûn. Li gor konjonktur û hewayê pênase kirina têgihan ne rast e. Hûn dikarin rastgir bin û dijî sosyalîzmê têkoşîneke îdeolojîk jî bidin. Lê divê berî her tiştî analîzên we bi rastîya welêt re guncav be.

Bûyerên 50 sal berê û tevgerîn siyasî û hişmendîya wê demê pêwîste bê nirxandin û rexnekirin. Lê ne bi vê uslûba cenabê te. Ku sedemên her nebaşîyê di çepgirîyê de dibîne.

Biqasî ku ez zanim li tu derê dinyê neteweperwerên miletê bindest bi vê uslûbê şerê çepgirê xwe nekirine. Ji xwe neteweperwerên Kurdistanê yên klasîk jî şerekî wisa nakin. Yên vê dijberîyê dimeşînin çepgirên kevin û neteweperwerên nû ne.

Erê rast e pirsgirêkên çepgirî û komunîzmê heye. Lê pirsgirêkên rastgirî û kapitalizma we tuneye? Kolonyalîzm bixwe ne encama rastgirî û kapîtalîzmê ye?

Li ser van dîtinên wî yên li ser van dîtinên min, min van tiştên xwarê nivîsî:

Serhad Bapîr: Kekê Fuat ez ne berpirsîyarê rastgiran im û tu carî jî min vî libasî li xwe nekirîye û vê etîketê li xwe danenîye. Ez dibêjim ku “çepgirên Kurd bûn bargirê zimanê tirkî di nav Kurdan da û her wusa jî dijminê neteweperwerîya miletê xwe. Her çiqas îstîsna hebin jî, çapemenîya rêxistinên Kurdan yên salên 1970 - 80 yan, şahidîya vê yekê dikin.” Ev nayê wê maneyê ku rastgirên Kurd hebûne û tiştên baştir kirine.

Ez bi te ra hemfikir im, dema ku tu dibêjî “Yên li Bakurê Kurdistanê Kurdewerî nûjen kirin û serxwebûnxwazî piştî bêdengîyeke dirêj ji nû de zindî kirin jî çepgirên Kurdistanî bûn ne ku rastgir bûn.“, lê bi şertekî, ez dibêjim ku van tiştan hemû bi zimanê tirkî kirin, her wusa jî bi tirkîya rojnameya Cumhurîyetê û ya TDK (Sazîya Ziman Ya Tirk).. Di zimanê tirkî da tercîha rêxistinên Kurdan ew tirkîya kemalîstan bû, ne ya muhafazekarên Tirk. Ev tercîha ziman xala wan ya hevbeş bû bi çepên Tirkan ra. Ev Tirkîya “nûjen” ya kemalîstan anagorê tirkîya “Tercuman”ê ya muhafazekaran, zêdetir xirabî li zimanê kurdî kir bi destê rêxistinên Kurdan. Lewra di tirkîya muhafezakaran da gelek gotinên erebî hebûn ku eynî gotin di kurdî da jî hebûn û ku ew hiş û aqil hebûya, dikaribû bi zimanê kurdî lê di nav vî zimanî da, bi van gotinên erebî sîyaset bihata kirin, lê wusa nebû: Hemû “klasîkên” marksîzmê ji alîyê çepên Tirk yên kemalîst va hatibûn wergerandin û weşandin. Çepên Kurdan jî qûtê xwe ji vê pirtûkxaneyê dixwarin. Çepên Tirkan yên kemalîst dikaribûn di gotina “Kurdistan”ê da Lenîn jî sansor bikirina!

Di salên 1970 yan da slogana “Kurda ra Azadî” ji alîyê piranîya çepên Kurd va dihate redkirinê, bi sedema “çima tenê ji Kurda ra azadî? li Tirkîyê miletên din jî dijîn û her wusa jî proleterya ya hemû miletan yek in û ew çîna bindest e û hwd.”.

Birca Zembîlfiros, 1998, grafîka li ser metal bi asît, 19,5x17,5 cm

Di kovara Rizgarîyê da, bi argumentên çepgirîyê û her wusa dîsa bi zimanê tirkî “neteweperestîya miletên bindest pêşverûtî ye” dihate gotinê, lê ev tevger ji alîyê hemû rêxistinên çepgirên Kurd va wek “burjuva milliyetçileri” ango neteweperstên burjûwazîyê dihate binavkirin. Tu dewlemendên Kurd li pişt Rizgarîyê tunebûn, lê dîsa jî wusa jê ra digotin. Gelo çima? Lewra li gor ideolojîya Marksîzmê neteweperwerî îdeolojîya burjûwazîyê ye, di dîrokê da, piştî şoreşa Fransayê (1787) derket, di dema xwe da rolekî pêşverû leyîstîye û niha (modeya wê derbasbûye û) bûye xwedîyê rolekî paşverû!

Kurdên ku dixwazin neteweperwerîyê fêhmbikin, divê berçavkên Marksîzmê ji ber çavê xwe derînin. Diroka neteweperwerîyê diçe bi hezaran salan dûr. Wek mînak: Dema ku arteşa qerase ya Farisan berîya 2500 salan çend caran hat Yunanîstanê talan û dagirkir, Yunanan bi xêra neteweperwerîya Yunanî xwe dane hev, reqabeta di nav xwe da dane alîyekî û bi vî awayê ji wan hat ku artêşa Farisan bişkînin. Edebîyat, teatro û diroknivîsîya dewlemend ya Yunanîstana hingê, şahidîya vê neteweperwerîyê dikin. Û ev ne neteweperwerîya wekî ya Tirkan ya êrişkar, talankar û îstîlakar e, ev parastina miletê Yunan, medenîyeta Yunan, Yunanîstana hingê û demokrasîyê ye, li himberê Farisên talanker û despot. Lê di warê pênasîya neteweperwerî da asoya berçavkên Marksîstan nagihîje 300 sal berîya niha, Ehmedê Xanê yê me jî, lê tenê heta 200 sal berîya niha diçe!

Bajar , 2005, grafîka li ser linoleûm û  şîrêj, 32x32 cm

Çewa ku rengên jîyanê ne tenê reş û sipî ne, sîyaset jî ne tenê komunîst û kapitalîstî, çepgir û rastgirî ye. Di navbera dêr û mizgeftê da meriv ne mecbûr e ku yekî hilbijêre, dibe ku bawerîya meriv bi her duyan jî neyê, dibe ku meriv kesekî bê ol be, an jî bala xwe bide ol - molên din. Di nasnameya sîyasî da dibe ku meriv lîberal, sosyal demokrat, humanîst, xwezaperest û hwd. be jî. Çima îllahî divê meriv bikebe nav qalibên çepgirtî û rastgirtîyê? Lewra çepgirtî anagorê rastgirtîyê xwe motîve dike û beravajîyê vîya jî rasgirî dike.

Komunîstên Kurd xwe komunîstên herî baş dibînin û rexne li komunîstên Tirk, Faris û Ereban digrin û dibêjin ku ew ne komunîstên rasteqînî ne, eynî wekî îslamîstên Kurd, ku ew rexne li 50 dewletên misilman û her wusa jî li islamîstên Tirk, Faris û Ereban digrin, dibêjin ku ew ne misilmanên rasteqînî ne, yên rast em in. Ev her du dîtin ji çiqas dişibin hev newsa? Di her du yan da jî yên din şaş in, yên rast em in û em alayên rasteqînî yên marksîm û îslamîyetê bilind dikin! Kî ? Em, ango yên ku bê dewlet, bê pişt, bê kes û bindest!

Di Komunîzm û çepgirîyê bi xwe da pirsgirêk heye, ne di Komunîst û çepgirên Tirk, Ereb û Farisan da, pirsgiırêk di îdeolojîya komunîzm û çepgirîyê da ye,(eynî tişt ji bo îslamê jî wusa ye) ku ew bi xwe jî bûye wek bawerî û olekî. Di vir da ez dixwazim minakekî bidim: Di sala 2003 ya da dewleta Amerîkayê anagorê hesabên ku em pê dizanin, xwest rejima Seddam ya İraqê bişkîne, biruxîne. Li seranserê dinyayê partîyên komunîst û çep û her wusa jî li welatên misilman îslamîst rabûn ser pîya û li dijî vê mudaxaleyê û şerî derketin. Çep bi sedema antî emperyalîzmê û îslamî jî, ji ber ku İraq dewletekî misilman bû, Amerîka dewletekî gawir û pişgirê Îsraîlê bû, ji ber vê yekê. Gulê were danûyan! Tunekirina 8 hezar Berzanîyên nêr, bombebarankirina kimyayî ya Helebçeyê, bi tevahî Enfala 182 hezar Kurdên başûrê Kurdistanê di nav 5-6 salan da, ne bala komunîst û çepgiran û ne jî bala misilmanên cîhanê kişand, her yek ji wan ji ber sedemên xwe li himberê Amerîkayê bûn û bûn dilxwaz û pasevanên rejima Seddam. Hewce nake ku ez li vir behsa wê yekê bikim ku, bi pêşengîya Amerîkayê mudaxaleya sala 1991ê û ketina rejima Seddam (2003), çi derfet û îmkanan ji bo me Kurdan derxist meydanê. 

Sûra Amedê, 2001, grafîka li ser metal bi asît, 29x73 cm

Di sala 1991 a û sala 2003 ya da çepgir û îslamîstên dinyayê ji me Kurdan dixwest ku em li dijî Amerîkayê rabin! Eynî raman di telgrafa Mustafa Kemal ya ku ji serleşkerîya artêşa Cezîre ya Osmanlî ra dişand da jî hebû (1918): Dema ku ji wan ra digot “dijmintîya Kurdan li himberî îngîlîz û Fransizsan wusa gurr û geş bikin da ku di siberojê da êdî ev dijminatî neyete sererastkirin.”. Erê, Mustafa Kemalê dostê Lenîn û Sovyetê, hingê me kir dijminên îngîlîz û Fransizan, lê Tirkan piştî demekî kin me Kurdan şikand û wek îronîya dîrokê, leqabên “Gazî, Kahraman, Şanlı” danîn pêş bajarên Kurdistanê! Di vê şikandin, bindestkirina Kurdan da, Tirkan hem ji emperyalîstan (îngîlîz û Fransiz) û hem jî ji Sovyeta Komunîst alîkarîyê sitandin!

Ol û îdeolojî dikare meriv bê hîs û kor bike: Di minaka Komara Kurdistanê (1946) da dikare bi meriv bide gotin ku “perçe dikare gorî (feda) butunê (tevayîyê) bibe”, di mînaka Surîye û İraqê da “Bi rêya dervayê kapîtalîzmê derbasbûna sosyalîzmê” xweşê gohê meriv dikare were û dikare 2 partîyên Kurdan bike nav “Sol Birlik” ango Yekîtîya Çep a bi partîyên komunîst û çep yên kemalîstên Tirk!

25/10/2020

Fuat Onen li ser van dîtinên min yên jorê wusa nivîsî:

Serhad Bapir, ev ne dîalog e. Tu van rêzikan bo çi dinivîsî nizanim. Mijara me ne dîroka nêz ya 50 salî ye. Di derheq wê de analîzên min hene û tê zanîn. Di mijara zimanê wê demê de hişmendîya wê demê de jî. Li jor analîzek heye. Cenabê te weke bersîv dîroka nêzîk bi nerîna xwe ya îroyîn dinivîsînî.

Silav û daxwaza serkeftinê.

Têbinîyeki Kurt

Ev derdora 40 sal in ku ez bi kurdî dinivîsim, dîsa ev derdora 20 sal in ku ez di kovar û malperên kurdî da û her wusa jî ev 14 sal in ez di vê bloga xwe da dinivîsim. Ji despêka nivîsandina min (1978) heta roja 23/09/2020a, min du herfên alfabeya kurdî bi forma (ı) û (i) bikaranîye. Ji 23/09/2020a û pê va, êdî ez jî wekî piranîya Kurdan van her du herfan bi forma (i) û (î) dinivîsim. Her çiqas ez hê jî forma (ı) û (i) ji bo alfabeya kurdî baştir dibînim jî, lê ji ber ku di wergera Google da, dema ku meriv heman nivîsî bi forma (i) û (î) dinivîse, anagorê forma dinê wateya nivîsê baştir tê wergerandinê, min vê biryara xwe girt. Min vê yekê bi wergera ser her du zimanên din ku ez ewan dizanim (yunanî û tirkî), ceriband. îhtîmalek mezin e ku, ev yek ji bo wergera ser bi zimanên din jî wusa ye.

Li ser Facebookê da derdora 1000 hevalên min hene ku nîvê ewan Kurd, nîvê dinê jî Yunan in (ku ew bi xwe hevalên min ên hunermend, mamoste û dostên min in) û dibe ku 10-15 kes jî ji miletên cihê hebin. Gelek caran hevalên min yên Yunan tiştên ku ez bi kurdî dinivîsim meraq dikin û naveroka wan ji min dipirsin. Ev biryara min wê alîkarîya wan û her kesê ku dixwaze wergera Google bikarbîne bike.

Ez ê nivîsên xwe yên kevn jî, anagorê vê biryara xwe, bere-bere sererast bikim.

Bijî Kurdistan, 1993, penusa rengîn, 9x21 cm

Pêşengeha Mînîaturan ya Komeleya Hunermendên Hunera Şêwekarî ya Bakûrê Yunanîstanê

Bi van 4 berhemên xwe ez beşdarî pêşengeha komî ya miniaturan, ya Komeleya Hunermendên Hunera Şêwekarî ya Bakûrê Yunanîstanê dibim. Pêşengeh li avahîya Nexşedanîna Bajarvanîyê & Lêkonînên Mîmarî yê Bajarvanîya Thessalonîki çêdibe. Pêşengeh di navbera 5-25 Cotmeha 2020a da pêktê.

Dîmen, 2020, rengên akrîlîk, 12x12 cm

Dîmen, 2020, rengên akrîlîk, 12x12 cm

Dîmen, 2020, rengên akrîlîk, 12x12 cm

Dîmen, 2020, rengên akrîlîk, 12x12 cm

Afîşa pêşengehê

Îroj salvegera roja me ya pîroz, ya 25/9/2017 ya ye.

Wek milet û wek welat, di diroka me ya nêzîk da serketina me ya herî mezin, li seranserê başûrê Kurdistanê da pêkanîna Referandûma Serxwebûna Kurdistanê ye. 

Em 100 carên din jî, ji ber hin sedeman bikebin, em ê dîsa rabin, lewra me biryara xwe daye: wek milet û wek welat em dixwazin bijîn. Me gava pêşî bi referandûma serketî avêt, ew roja me ya herî pîroz ya avakirina Kurdistana serbixwe jî wê dereng nemîne.

Hevîya ji Hezarsala nû,  1999, rengên bi don û pênus, 100x100 cm.

Serhad Bapîr bû mêvanê bernameya Dengê Dîaspora ya Çarpel Medyayê

Di 7ê îlona 2020a da ez bûm mêvanê bernameya Dengê Dîaspora
ya Çarpel Medyayê. Bernameyê hêja Roza Kurd çêdike û di bernamê da min bersiva
pirsên wê û heta dereceyekî jî yên temaşevanan da û her wusa jî min behsa
hunera xwe kir. Bername li ser facebook, İnstagram, Twitter, YouTube û
Periscope bi awayekî rasterast hat weşandin.

https://youtu.be/dlcez88KyFw?t=401

Pêşengeha bı sernavê “Thessaloniki lı ba Nigarvanan”

Weki beşek jı pirozkırına 80 saliya xwe, Cıvata Xebatên Makedoni lı galeriya xwe pêşengeheki bı sernavê “Thessaloniki lı ba Nigarvanan” pêkani.

Pêşengeh 130 berhemên 80 hunermendên Yunan û biyani pêşkêşdıke ku dı serdema jı nivê sedsala 19 yan  heta roja me hatıne afırandın.

Berhemên pêşengehê jı cıvanbenda Galeriya Civata Xebatên Makedoni, Banqeya Netewi, Galeriya Bajarvaniya Thessaloniki, Odeya Bazırgani û Pişesaziya Thessaloniki, galeriyên Thessaloniki, cıvanbendên ferdi û jı hunermendan bı xwe lı seranserê Yunanistanê hatıne berhevkırın.

Vekırına pêşengehê dı 2/10/2019 da lı avahiya Galeriya Civata Xebatên Makedoni da lı bajarê Thessaloniki pêkhat.

Pêşengeha ku dı despêkê da heta 2/2/2020 hatıbû plankırın, jı ber eleqeya mezın ya hunerdostan wê heta 1/3/2020 a bıdome.

Ez bı 4 berhemên xwe beşdari vê pêşengehê dıbım.

Limana Thessaloniki, 2011, rengên akrilik, 21x30 cm.

Limana Thessaloniki, 2011, rengên akrilik, 21x30 cm.

Limana Thessaloniki, 2011, rengên akrilik, 21x30 cm.

Limana Thessaloniki, 2011, rengên akrilik, 21x30 cm.

Serhad Bapir bû mêvanê bernameya Pencereya Kurdi ya Kurdistan 24

Ez bûm mêvanê Kurdistan 24ê. Sıpas jı bo bernameya Pencereya Kurdi ya televizyona Kurdıstan 24. Mala Mıhemed Bilen, İbrahim Seydo Aydogan, Metin Dag û a hemû hevkarên wan ava, bıla her hebın.