21/10/2008

Serhad Bapir û Nigarkêşi

Pışti ku, bı rêya e-mail û peywendiyên nıvêski mın û hunermendê Kurd Serhadi hev dû naskıri, em bı hevbeşiyek hunberi nêziki berhemên yek bûn. Ew lı tabloyên mın dınêre û ez ji hêdi hêdi xwe berdıdem kûratiya xiçkêşan (*1) û rengên ku dı şêweyê grafik da lı ser rûyê tabloyi belav kırin. Bı xwe estetika bêtırsi û lıhevhatına belensa xiçên (*2) grafikê û dabeşkırna rengên bedew bala mırovi dıkşine, lewma ez bı hestên xwe yên huneri nêzik kar û berhemên Serhad dıbım, jı bo resamek bı çavên bedewi û bê rehmiya rexneyê lı berhemeki huneri bınêre dıvê hınd pêzaninên vi aliyê huneri lı ba hebın. Ger na, ew ê nıkarıbe bıgihije rastiya afrandnê û mafê her berhemek bê dain. Huner bıxwe pêkhatek pırali ye jı dabeşkırına xiç û rengan ta ku netırsi û ragırtına belansa buşahiya (*3) lı ser rûberê tabloy hemû gereke bên pivankırın.


Tadeyi 2, 1992, grafika rengin ya li ser MDF, 26x33,5 cm.



Qulıng 4, 2005, monotipia (ferçap), 40x50 cm.



Jı aliyê form û naverokê dıvê em wê rastıyê bızanın ku babetê tabloyi lı ser hısabê formê pêk neyê û herwesa form ji lı gori pivanên huneri û felsefeya cwanıyê xwe bıde naskırın, da jı bo binerê tabloy bıbe kareki balkêş û hêdi hêdi mırov ber bı xwe ve rakêşine û kesê rexnegır ji dıvê bıkeve kuratıya wan tiştên dı hundurê hunermendi da bı alikariya metiryalên huneri nişani me dıde. Lı gori ditınên felsefi gelek aliyên huneri yên veşarti hene dıvê kesê rexnegır û jı huneri fêm bıke xwe dahêle van aliyên veşarti û rastiya huneri bêxe berçavan, ez bıxwe jı vi alive lı tabloyên Serhad dınêrım. Estetika kareki huneri rêjeyi ye(nısbi) lewma ez ê hınd caran dı vê çarçûvê da lı van tabloyan bınêrım. Kekê Serhad şıyaye dı berhemên xwe da hem aliyê jıyana Kurdistanê û gelê Kurd bı awayê serhati û rûdanên rojane, bı berdewamiya dirokê ve gırê bıde, herwesa rewşa ku iro gelê Kurd dı herçwar perçeyên Kurdıstanê tê da dıji, bı zımanê huneri nişani hemû cihanê bıde, serhatiyên weke ( Helebçe, komkoji, koçberi, şewat û koştına kesatiyên Kurd yên mina apê Mosa, Cegerxwin, Yelmaz Gunai û…td). Çawan Pikasso û Goya serhıldan û topbarankorına İspanya û Gurnika weke tablo nişani cihanê dıden, wesan Serhad ji dıxwaze van rudanên Kurdistanê bıke tablo û nişani cihanê bıde. Jı ber ku Grafik pêtır xwe dı formên aşkera da dıbine ew ji stilek taybet lı ba hunermend diyar dıke. Rengên sereke weke sor, şin û zer bûne hêvênên tabloyên rengin, ew ji her jı germahıya Kurdıstanê û xwezayê tê hem ji jı germatıya dilê Serhadê hunermend, jı ber ku ew bıxwe lı Akademiya welateki bıngehê şarıstani û pıra dı navbera rojhelat û rojava da dıxwine, carna babetên serhatıyên diroki nişani me dıde û carna ji dıxwaze balnde (*4) bı azadi bıfrın û lı derdura derya û çıya û daran bıfrın. Stêrkên asman û germatıya rojê xwe lı ser ruyê tabloyan belav dıke.

Zozan û Xezal, 1996, grafika rengin lı ser dar, 18x11 cm.


Celadet A. Bedırxan, 2002, grafika bı asit ya lı ser metal û linolium, 15x11 cm.




Cegerxwin 2, grafika bı asit ya lı ser metal û linolium, 32x22 cm.


Jı bo ku hêdi hêdi ew xwe nêzik cihana hunerêrojava bıke dıvbê Abstrakt dı tabloyên wi da xwe bıbine, ev ji gırıngi pêdana formê jı derveye, dûr jı motivên aşkera, dûr jı vegera serhatıyan û dûr jı naverokek aşkera ku bıbe posterek syasi. Ev ji pırsgırêka pıraniya hunermendê Kurd e, ew dıxwaze bıbe navberê rudan û serhatıyên diroki û kesên lı tabloyan mêze dıke.

Jı alıyê portrêtan ve ji sêberê (*5) reş û spi ronahi û sêber derxıstıye hınd caran nıvês yan tipên pêwist bıkaranine, bı nêrina mın ger xet bı karaniban baştır aliyê huneri pêşçav dıbû jı ber ku dıvê temaşevan yan rexnegır hınd hızr dı tabloy da bıket da bıkarit bıkevite diyaloga dı navbera xwe û tabloy da, ger her tışt hunermendi jê ra aşkera kır wê demê hêza huneri wenda dıbe, serkeftına hunermendê me Serhad dı wê da ye ku, bı nermati û nazıki xet kêşane û boşahıya li ser tabloy bı xet û reng û figor pır kırıye, ev ji yeke jı sexletên karê grafiki ku ew bıxwe stila Serhedê hunermend e. Ez bawerım ku bı berdewamiya van karan, hunermendê me Serhad wê bibe naveki geş dı meydana hunerê şêwekarıya kurdi da, bıtaybet dı aliyê grafiki da, ku iro jı her demê pêtır gelê Kurd çaverê dest û tılên hunermendên rengin e û bı afrandınên van berheman em dıkarin cihanek bedew dûr jı kuştin, koçberi û tırsê pêşkeşi gelê xwe bıkin.

Fehmi Balayi
Resam û lêkolinerê hunerê
(*1) Xiçkêşan: Xetkışandın, (xetên ku bı qelemê reş tên kışandın).
(*2) Xiçên: Xetên.
(*3) Buşahiya: Valati (valatiya lı ser ruyê tabloyê).
(*4) Balnde: Teyr.
(*5) Sêberê: Si, sıh (aliyek rohne û yek tari ye).

Têbıni: Kekê Fehmi Balayi vê nıvisa xwe ya jorê bı forma herfên (i) û (î) yê nıvisibû, her wusa dêlva herfa (ç), van her du herfan (ch) û dêlva (ş) ji herfên (sh) bıkaranibû. Mın bı destûra wi, dı van herfan da, guhartınan dı nıvisa wi da çêkır.
Xeyni vana, dı kurmanciya Behdinanê da hın gotın hene ku lı ba me ninın. Mın maneya van gotınan jı wi pırsi û disa bı destûra wi, mın maneyên van gotınan lı bınê vê nıvisê dani.
Jı aliyê di va, dı nav 20 salên afırandına mın a huneri da, heta nıho gelek rexnevanên hunerê û nıviskarên Yunan lı ser hunera mın nıvisine. Ez kêfxweş ım ku vayê, jı bo cara pêşi Kurdeki ji (her wusa resam û lêkolinerê hunerê) bala xwe da hunera mın û lı ser hunera mın ramanên xwe nıvisi. Jı bo vi tışti mala kekê Fehmi Balayi ava.
Serhad Bapir

No comments: