Hevpeyvina bı malpera http://www.xelkedondurma.com/ ra

Vê hevpeyvinê lı ser malpera Xelkê Dondurma'yê, rêvebırê vê malperê kekê Uskê bı mın ra çêkır û dı vê malperê da hate weşandın. Ez jı bo vê hevpeyvinê sıpasiya kekê Uskê û malpera http://www.xelkedondurma.com/ dıkım.
Serhad Bapir.

1-Serhad Bapir ki ye tu dıkari xwe jı me re bıdi nasandın?
Serhad Bapir: Ez dı sala 1964 an da lı bajarê Tetwanê, lı bakûrê Kurdıstanê hatım dınê, lı gor sistema rêveberiya Tırkan, Tetwan gırêdayê bajarê Bedlisê ye. Bavê mın jı gundeki Sılivan û diya mın ji, jı koçerên eşireta Alikan e. Zarokatiya mın dı navbera Tetwanê û Sıliva da derbasbû. Pışti salên 1976 an, dema ku mın dest bı dıbıstana navin kır, ez ji, weki kekên xwe beşdarê tevgera netewi ya kurdi bûm. Cara pêşi beriya cunta leşkeri ya 1980 yan, jı ber beşdarbûna tevgera xwendekarên Kurd dı liseya Tetwanê da, weki gelek hevalan, lı hımber mın ji doz hate vekırın. Pışti cuntaya leşkeri, bı awayeki aktivtır ez beşdarê tevgera netewi ya politik bûm. Dı sala 1983 yan da, serê mın bı cunta Tırkan va kete belayê, lı mın geriyan. Ez mecbûr mam û jı welat derketım û çûm Tırkiyê û jı wır ji, dı sala 1984 an da derbasê Yunanistanê bûm û bûm penabereki politik.

Lı kêlaka xebata politik, mın jı bo xwendınê, dı sala 1985 an da jı Enstituya Kurdi a Parisê bursa xwendınê sıtand û ez çûm bajarê Salonikê. Lı Salonikê dı navbera 1987-1992 yan da, mın dı Zaningeha Aristotelis da, beşa resım ya Akademiya Hunerên Sıpehi da xwend. Dı akademiyê da, lı atolyeyên Pr. D. Kondos û V. Dimitreas mın dersên resım û ya Pr. G. Milios da ji dersa grafikê xwend. Her wusa, ez jı sala 2001 ê û vır va, dı beşa grafika eyni akademiyê da, lı atolya Ksenefon Sahinis da xwendına xwe dıdominım.

Ez resam û grafikçêkerım, heta nıha lı Yunanistanê 4 û lı Swedê ji, mın pêşengeheki ferdi yên resım û grafikan çêkıriye û ez beşdarê jı 60 i zêdetır pêşengehên gışti bûme. Ez endamê Yekitiya Hunermendên Nigari ya Yunanistanê û Komela Hunermendên Nigari ya Bakûra Yunanistanê me. Dı navbera salên 1995-1997 an da mın dı Navenda Çandi a bajarvaniya Stavrupolisê da dersên resım dıda şagırtên pıçûk û mezınan û jı sala 1997 an û vır va ji, ez dı dıbıstana navin da wek mamostê hunerê dıxebıtım.

2- Xebata grafike we lı kudere û lı kijan wexte dest pê kır?
S. Bapir: Cara pêşi dı sala 1988 an da, lı akademiya hunerên sıpehi da ez fêri çêkırına grafikan bûm. Her çıqas beşa ku mın lê dıxwend beşa resım bû ji, dersên me yên mecbûri ên wek grafik û fotografê ji hebûn. Kêfa mın jı grafikê ra ji gelek hat. Lı ser texte û plastikên kevn ku mın vır da wur da peyda dıkır, mın grafikên xwe çêdıkır û bere bere ez fêri teknikên nû yên grafikê bûm.

3- Grafik çı ye? Dı navbera grafik û wêne da çı ferq heye, bı çı jı hev cuda dıbın?
S. Bapir: Her çıqas dırûvê grafik û wêneyan bı hev dıkebın ji, dı navbera wan da cudatiyên mezın hene. Wêne, yekser jı aliyê hunermend va lı ser kaxıd an ji caw tê çêkırın, jı heman resımi tenê yek lıb heye, lê çêkırına grafikan bı awayeki dın e. Jı eyni grafikê dıbe ku jı yeki zêdetır hebe. Hunera grafika lı ser dar, a ku bı qewartına texte çêdıbe, dı sedsala 15 da, jı Rojhılatê Asyayê gıhişte Rojavaya Awrupayê. Wê demê tenê bı rêya grafikan merıv dıkarıbû jı heman berhemi gelek caran çap bıke, ango ne teknika fotograf û ne ji hê çapxane hebûn. Çapxaneya ku jı aliyê Gutenberg va hate icad kırınê bı xwe ji, bı metoda grafikan dıxebıti: Dêlva şıkl û resıman, vê carê herfan lı ser dar qewartıbû û bı vi awayi dıkarıbû jı eyni nıvisê gelek caran çap bıke.

Xêzık û şıkıl ku bıngeha resım çêkırınê ne, dı grafik çêkırınê da ji roleke sereke dıleyzın. Dı grafıka ser dar an ji linolium (plastik) da, dıvê ku ruyê vi madeyê he, ku lı serê şıkl hatiye çêkırın, bı hın kêr û cûzanên taybeti were qewartın da ku resımê ku lı serê hatiye çêkırın lı jorê “bısekıne”, ciyên ku xêzık û resım lê tuneye werın kûr kırın, bı vi awayi qalıb tên çêkırınê. Paşê bı bageraneki pıçûk yê plastikê hındık nerm, rûyê texte an ji linolium tê hıbır kırın. Ev hıbır, murekepa çapxana ya bı don e. Dema ku bagerana hıbırkıri lı ser texte ra derbas dıbe, ciyên ku hatiye qewartın û kûr kırın hıbrê nagre, tenê ciyên ku me lı jorê hıştiye, ew ciyên ku me lı serê şıklê xwe çêkıriye bı hıbrê dıkebe. Pışti hıngê merıv radıke kaxıdeki û datine ser vi qalıbê hıbırkıri û bı pışta kevçiyê xwarınê vi kaxıdê dıdewsine, pêlêdıke. Bı vi awayê ew hıbra lı ser wi şıklê ku me çêkırıbû derbasê ser kaxıd dıbe. Çewa ku merıv bı muhreki dıkare bı sedan caran muhrê lı kaxezeki xe, her bı vi awayi grafikçêker ji bı van qalıban, grafikên xwe lı ser kaxıd bı destan çap dıke û dıkare jı yekê zêdetır jı eyni berhemi çêke.

Grafik ne ew qalıb e, lê ew berhema ku lı ser kaxed hatiye çapkırın e. Pışti ku hunermend grafika xwe çêkır, çend lıb jı wê grafikê çêkırıbe, lı bınê her grafikê hejmara taybeti datine, wek "1/20". Ev tê wê wateyê ku hunermend jı wê grafikê tevihev 20 lıban çêkıriye û a dı destê me da ji hejmara 1 a ye, jı 20 an. Grafikçêker şıklên grafikên xwe lı ser dar, perçeki metal, kevır û gelek madeyên dın çêdıke, paşê ji bı teknikên cûrbecûr lı ser van madeya dıxebıte: dar dıqewêre, metal têdıxe nav asit û teknikên dın û paşê lı ser kaxıd an ji tışteki dın çapdıke.

4- Dı warê huner da gırani û gıringi ya grafike çı ye?
S. Bapir: Dı warê hunerê da, grafik imkanên xwe ifade kırınê bı aweyeki xurt dıde merıv. Bı sedsalan tenê bı rêya grafikan merıv dıkarıbû jı heman berhemi gelek caran çap bıke û bı vi awayi, eyni berhem lı ba gelek kesan peyda bıbe. Grafik jı bo gelek kesan e, jı ber ku jı heman berhemi jı yekan zêdetır heye, bıhayê grafikê ji dıkebe û jı resım erzantır dıbe. Ewên ku taqeta wan tunebû ku jı xwe ra resım bıkırın, dıkarıbûn jı xwe ra grafikan bıkırana. Disa, gelek resım bı hunera grafikê hatın jıbergırtın û her wusa grafik jı ber ku lı ser kaxıd dıhatıne çapkırın dıkarıbû bı reheti jı ci ki, jı bo ci yên dın ra were şandın û bı vi awayê lı dınyayê belav bıbe.

Jı aliyê di va, pışti ku dı sedsala 15 da çapxane hate icad kırın, têkıliyeke xwurt dı navbera grafik û pırtûka çapkıri destpêkır. Dema ku bıxwestana dı nav pırtûkeki da “resım” hebın, mecbûri grafikên ku jı aliyê hunermendan va hatiye çêkırın têdıxıstın nav pırtûkê. Pışti ku dı çarika pêşi a sedsala 19 da teknika fotografê hat icad kırın, ev rola grafikê bere bere kêmtır bû, lê belê vê rewşa nû alikariya grafikê kır da ku grafik zêdetır bıbe hunereki lêgerin, cerıbandın û ifadeya huneri. Êdi, çewa ku resım û heykelsazi beşek jı hunerên sıpehi ne, grafik ji dıbe beşeki serbıxwe a hunerên sıpehi.

5- Kurdan eleqeya xwe ya grafike çıqes e? Hûn çawa dınırxinın? Bı têrayi ye?
S. Bapir: Jı bo eleqeya Kurdan gelo ez çı bêjım? Ez tenê dıkarım jı bo grafikên xwe hın tıştan bıbêjım. Kataloga grafikan a ku mın jı bo pêşengeha mın a yekan (1997) çapkırıbû, dı nav Kurdên Awrupayê da baş hate belav kırın. Her wusa 500 lıb jı wê katalogê wek pêvekeki, dı hejmara 23 a kovara Nûdemê da ji derket. Jı aliyê di va ev grafikên ku dı wê katalogê da weşiyan; bı destûra mın û bê destûra mın dı gelek kovar û malperên interneti yên Kurdan da ji çapbûn, kırın bergê CD. Her wusa hın malper û TV bêy ku navê hunermend ji lı bıni bınivisın jı berhemên mın istifade kırın.

Heta nıha mın jı sedi zêdetır grafik û resımên xwe diyariyê xızm, nas û dostên xwe yên Kurd kıriye. Mıxabın hın jı wan, qet qedrê wan berhemên mın ji negırtıne û çarçove nekırıne û lı mala xwe da daneleqandıne. Tew, hın kes haya wan jı wan berhemên ku mın diyariyê wan kıriye tune ye, nızanın ka avêtıne kê derê û wenda kırıne. Mebesta mın a diyari kırınê ew e, ku ez anagori xwe, Kurdan ber bı cihana hunera nigari va bıkşinım, wana teşwiq bıkım.

Mın got ku heta nıha mın jı sedi zêdetır berhemên xwe diyariya Kurdan kıriye, merıv dıkare bıpırse, ka gelo heta nıha Kurdan qet berhemên mın jı xwe ra kıri ne? Dı despêka sala 2001 ê da, lı Swedê lı Kıtêpxaneya Kurdi a Stockholmê da mın pêşengeheke grafikan çêkır. Mın lı wır 45 grafikên xwe pêşkêş kır. Hemû grafikên mın wek tema lı ser Kurda bû. Gelek kêfa mın dıhat ku ev grafikên ku ev bı salan ın ku mın lı ser Kurdan çêdıkır, mın ê karıbûya nıha nişanê Kurdan bıdaya.

Her çıqas hunermendên weki mın, dıvê ku 1/3 yan destheqên (mıaş) xwe jı bo afırandına hunera xwe xerc bıkın ji, jı bo pêşegeha mın a Stockholmê niyeteki mın ê pere qezanc kırınê tunebû, mın got ku jı bo ên ku bıxwazın jı xwe ra berhemên bıkırın dıvê ez listeya buhayê berhemên xwe derinım. Her çıqas rewşa aboriya mırovan lı Swedê jı ya Yunanistanê gelek çêtır be ji, mın buhayê berhemên xwe, jı bo Kurdên dostê hunerê, mexsus jı yê Yunanistanê kêmtır dani.
Xeyni xwışk û bıra û zavayê mın ku lı Stocholmê dijin û xeyni çend xızmên berpırsiyarê Kıtêpxaneyê, tenê 7 kes beşdarê vekırına pêşengeha mın bûn! Her çıqas sermayeki sırt wan rojan lı Swedê hebû, dıbe ku jı ber sermayê kêm kes hatıbın vekırına pêşengehê, lê dı rojên di da ji, xeyni çend kesan, pêşengeha mın bala tu kesi nekışand.

Dı vê pêşengeha mın da, jı bo cara pêşi û heta nıha jı bo cara dawi, Kurdeki berhemên jı xwe ra kıri, bı fırotına 3 grafikên xwe, mın mesrefa bıhayê bılêta balafırê ya çûndına Swedê derxıst. Ew Kurd ji Kurdeki jı herema we bû, ew Kurdê ku jı herema Konyayê bû, bı vi awayi alikariya hunera mın kır, mala wi ava.

Ne jı bo kırin û fırotınê, jı xwe ev aliyên pêşengehan hewqa bala mın nakşine, dı nav 5 pêşengehên mın ên ferdi da ku mın heta nıha çêkıriye da, ya ku heri kêmtır bala xelkê kışand, pêşengeha mın a Swedê bû. Mın dıgote qê wê grafikên mın bala Kurdân bıkşine. Dı jiyana mın da. jı bo cara pêşi jı bo hunera mın, dılê mın bı mın şewıti û ez ber xwe ketım. Lı Awrupayê bı dehan resamên jêhati ên Kurd hene, ez bawer nakım ku Kurd bala xwe dıdın berhemên wan.

6- Rêxıstın û partiyên Kurdan lı ser xebatên weha çawa ne? Hûn dıxwazın ma çawa bıbe?
S. Bapir: Lı Bakûrê Kurdıstanê rêxıstın û partiyên ku beriya salên 1980 ya bı hêz bûn, eve jı zûva ye ku jı hêz û taqetê ketıne. Wek hêza mezın û tehakumkar tenê PKK ê heye. PKK ji wek partiyeki ne demokratik, totaliter û komunist tu rê neda ramanên serbest û azad. Jı hunermendan hat xwestın ku bıbın koleyên ideolojiya hışk ya marksisti û yên bûn, jı xwe bûn û yên nebûn ji nebûn xwediyê pesn û imkanên vê partiyê. Ka dıvê ku em bıpırsın, ev partiya 27 sali, ka alikariya kijan hunermendê ku ne lı ser xeta wê ye kıriye?

Hewcedariya hunerê bı ramanên serbest , pır deng û pır rengiyê heye, dema ku merıv hunerê têxe bın tehakuma ideoloji û siyasetê; hıngê merıv ruhê hunerê ji dıkuje. Bı ditına mın, beriya hemu tıştan dıvê ku partiyên Kurdan lı ser himê pır rengi, pır dengi û demokrasiyê jı bo bıdestxıstına mafên netewi yên Kurdan bıxebıtın. Menfeatên Kurdan lı her çar perçên Kurdıstanê yek e.

Nıha ku êdi statuya ku lı ser bındest mayina Kurdan hatıbû avakırınê hıldıweşe; parastına statuyê, pesndayina mimarê bındestkırına Kurdan, Mustafa Kemal Atatürk û Kemalizmê dayin, jı bo me Kurdan bê sıûdbûneki mezıne e. Trajediya Kurdên bakûr ew e ku, dewleta Tırkan meqnetisê bı pusulaya wan va gırêdaye û berê pusulayê ji, bı saya Abdullah Öcalan her Atatürk û Kemalizm nişandıde. Dıxwazın mimarê bındestkırın û jenosida Kurdan, lı ber dılê Kurdan şêrin û xweş bıkın.

Dema ku Kurd nebın berdevk û dûvıkên dewletên dagırker û lı ser himên Kurdmayinê, bı pır rengi, pır dengi û demokrasiyê xebata xwe bıkın, wê hıngê huner ji û edebiyat ji lı xwexe û wê geş bıbe. Wê hıngê hunermend ji, bı hunera xwe, wê mıl bıdın daxwazên rewa ên partiyên Kurdan. Lê belê dıvê ku hunermend nebın dûvıkên parti û rêxıstınên Kurdan. Dıvê ku huner xwe jı qeyd û bendên ideoloji, ol û siyasetê bıfılıtine.

7- Dı derheqê Kurdên Anatoliyê da hûn çı dıfıkırın?
S. Bapir: Her çıqas bı rêya pırtûkên ku lı ser Kurdan da hatıne nıvisin , kêm be ji haya mın jı Kurdên vê deverê hebû ji, cara pêsin bı awayeki berfırehtır bı xêra nıviseki ku dı rojnameya “temen kurt” Rojname yê da hatıbû weşandın haya mın jı wan çêbû. Rojname jı aliyê Ahmet Z. Okçuoğlu va dı dawiya sala 1991 an da lı Tırkiyê hat derxıstın û xweru bı kurdi bû tenê hejmareke derçû û paşê jı aliyê dewletê va hate qedexe kırın.. Navê nıvisa ku ez behs dıkım ji “Pışti 300 sali merheba jı we re...” bû û jı aliyê Hüseyin Kişniş va hatıbû nıvisin. Paşê ez leqayê hın lêkolin û nıvisên dın ji hatım û her weha pışti demeke di, kovara Birnebûn’ê derket.

Hebûn û rewşa Kurdên vê deverê bala mın dıkşinın. Lê belê lı ser navê “Kurdên Anatoliya Navin” dıjberiya mın heye. Ez dıbêm qê a baştır ewe ku merıv bêje Kurdên Kapadokya û Galatiyê. Navên Kapadokiya û Galatiyayê navên diroki û kevnar e. Ew herama ku Tırkan pışti salên 1923 yan navê "İç Anadolu Bölgesi" lê kıriye dı rastiya xwe da, navê wê Galatiya û Kapadokiya ye. “Anadolu” gotıneki yunaniye û dı maneya “rojhılat” da ye. Yunan dıbên Anatolia. Lê ev herema bı navê Anatolia nagıhije heta herema ku Tırk navê "İç Anadolu" lêkırıne, dıkebe rojavayê vê hereme, ango herema ku Tırk navê "Ege Bölgesi" lê kırıne Anatolia ye.

Kemalistan navê hemu deveran guhartın û dêlva navên diroki, navên tırki yên ku tu têkıliyên wan bı rastiya dirokê va tune ne, danin. Kemalizm bı awayeki derewin navê Anadolu şırove dıke, dıbêjın ku dı mane ya "ana" û "dolu" da ye, ango gelek “dê” tê da hene û xwedigravi dê, dayık beşdarê "Şerê Rızgariya Tırkiyê" bûne û gelek êş û cefa kışandıne, jı ber vê yekê nave Anadolu lê danine. Ev derewên İdeolojiya resmi a Tırk ın. Her wusa jı bo vê ideolojiya şoven, ne Kurd hene û ne ji Kurdıstan heye. Jı herema bakûra Kurdıstanê ra dıbêjın "Doğu Anadolu" û "Güneydoğu Anadolu", ango Rohılata Rohılat û Başûra Rohılat" !

Gotına "Kurdên Anadolu ya Navin" dı bın tesira ideolojiya resmi a Tırkan da ye, ne lı gor rastiya dirokê ye. Ku merıv nexşeyeki cografyayê a beriya sala 1923 yan bınêre, dê bıbine ku navê vê heremê Kapadokiya û Galatia ye. Navê beşek mezın a herema ku Tırk navê "Anadolu" lê kırıne Asya Pıçûk e (Galatia û Kapadokiya dıkebın rojhılata Asya Pıçûk), rojhılata Kapadokiyayê Kurdıstan e, jı bakûr va ji Ermenistan û Pontus hebûn.

Kurdên herema “Anatoliya Navin” bı çı awayi dıbe bıla bıbe, dıvê ku Kurdbûna xwe bıparêzın. Himê bıngehin ya Kurdbûnê ji, zımanê kurdi ye. Zımanê kurdi lokomotif, an ji dinamoyeke ku hemu aliyên Kurdbûnê dıde hareketkırınê. Bê guman dı rewşa nıha da, ne tenê lı wır, lê belê lı seranserê bakûrê Kurdıstanê da ji, zımanê kurdi ketiye taya mırınê. Asimilasyon, an ji bı naveke dın politika jenosida zımanê kurdi, pışti 80 salan, mıxabın iroj êdi fêkiyên xwe yên bı jehr dıde. Siyaseta Kurdan ji, bı zımanê xwe yê tırki, ev bı salane ku alikariya vê politikaya kurdkuj dıke.

Hejmara Tırkên Bulgaristanê, Qıbrısê û Yunanistanê tevi hev wek ya Kurdên “Anatolia Navin” nakın. İroj Tırk lı Bulgaristanê xwedi gelek mafên netewi ne û dıkarın bıbın şırikê hıkumetê ji. Lı Qıbrısê, lı gor makeqanûna 1960 an, 120 hezar Tırkên qıbrısi, ku dı nav Qıbrısê da belawela dıjiyan, bûn hevparên rêvaberiya Qıbrısê. Û pışti işgala dewleta Tırk ya 1974 an, bı pışgıriya Tırkiyê, Tırkên Qıbrısê iroj êdi bı federasyonê ji qayil nabın û doza konfederasyonê (ne ew tıştê ku A. Öcalan behs dıke) ango doza hevkariya du dewletan dıkın. Jı bo 70- 80 hezar Tırkên Yunanistanê ji, 250 dıbıstanên destpêkê, yên navin û liseyên ku dersên bı zımanê tırki ji dıdın hene, her wusa akademiyeke ku mamosteyan bı zımanê tırki perwerde dıke heye.

Lı gor mafê netewa û kêm netewayan, qenebi mafê rêvebıriya otonomiya çandi ya Kurdên “Anatolia Navin” heye. Lı ew heremên ku Kurd lê zêde ne, dıkare zımanê kurdi pışti zımanê tırki bıbe zımanê dıduyan. Perwerde dıvê bı zımanê kurdi were kırın û wek ders dıvê ku tenê dersek a zımanê tırki hebe. Dıvê jı aliyê rêvaberiya otonomiya kurdi va weşanên radyo û televizyonê bı zımanê kurdi bêne çêkırın. Dıvê ku Kurdên vê deverê daxwaza van mafan bıkın û jı bo van mafan bıxebıtın.

Ez dızanım ku bı salan Kurdên Kurdperwer ên “Anatolia Navin” hêz û enerjiya xwe jı bo siyaseta bakûrê Kurdıstanê xerc kırın. Bê guman qedera Kurdên “Anatolia Navin” bı qedera bakûrê Kurdıstanê va gırêdayi ye. Wusa xwıya dıke ku, heta ku dewleta Tırk mafên bıngehin ên Kurdên bakûrê Kurdıstanê nede, an ji Kurd mafên xwe nestinın, wê Kurdên “Anatolia Navin” ji rojeke ronak nebinın. Lê dıvê merıv destnişanke ku, dı vê pêvajoyê da Kurdên me yên “ Anatolia Navin”, xwe ji ihmal kırın. Daxwaz û xebatên jı bo mafên Kurdên “Anatolia Navin” bılınd nekırın, wan ev daxwaz û xebatan fedayê bakûrê Kurdıstanê kırın.

Dıvê em ji birnekın ku dema ku Kurdên “Anatolia Navin” jı bo maf û azadiya Kurdbûna xwe bıxebıtın, hıngê wê baştır alikariya bakûrê Kurdıstanê ji bıkın. Ez bı kêfxweşi dıbinım ku dı van salên dawi da Kurdên “Anatolia Navin” jı bo eşkere kırına hebûna xwe ketıne nav tevgereki.

Kurd yek mılet e, çı lı Kurdıstanê û çı ji lı diasporaya xwedicıh ên weki “’Anatolia Navin”, Xoresan, Komarên Sovyeta berê, Lıbnanê û diasporaya mezın a Kurdan lı seranserê cihanê. Qedera me bı hev ra gırêdayi ye. Em dı serketın û dı êşê da hevparın. Jı bo Kurdıstanê, mafê Kurdan avakırına dewleteke serbıxwe ye û jı bo Kurdên diasporaya xwedicıh ji, qenebi mafê otonomiya kulturi a heremi ye.

Lê jı bo dı sıberojê da, diasporaya xwedicıh a Kurdan bıbın xweyi maf û azadiyên xwe, dıvê ku Kurdbûna xwe bıparêzın, dıvê ku Kurd bıminın. Jı bo vi tışti ji, çı dıbe bıla bıbe dıvê zımanê xwe bıparêzın. Dıvê zımanê xwe hini zarokên xwe bıkın. Ku zarokên nıha bı kurdi nızanıbın, ev tê wê manê ku wê neslê nûhati wê bı kurdi nızanıbe, wê tenê zanıbe ku ew Kurd ın û dê û bavê wan bı kurdi dıpeyviyan. Neslek du nesil şunda, wê Kurdbûna wan bıbe wek Lazbûna Lazan û Çerkezbûna Çerkezan.

Jı nıha va Laz û Çerkez hıma bêje jı bıni va zımanê xwe jıbirkırıne. Yani Tırkan bı wan dan birkırınê. Pışti ku zımanê wan jı destên wan çû, feqirna wê nıha rabın û doza kijan mafi bıkın? Wê ki zımanê lazi û çerkezi disa bı wan bıde hinkırınê. Êm bêjın ku sıbê wê dewleta Tırka ya netewekuj lı wan were rehmê û dılovaniyê û jı wan ra dıbıstanên bı zımanê çerkezi û lazi veke; disa ji gelo wê çıqas jı wan, zarokên xwe bışinın dıbıstanên bı vi rengi û xwe jı nav tora zımanê tırki bıfılıtinın?

Ku Kurdên bakûrê Kurdıstanê û “Anatolia Navin” bı xwırti bala xwe nedın zımanê xwe, pır pır pışti 20-30 salên dın ê bıkebın halê Laz û Çerkezan. Wê hıngê ji, doza maf û serbestiya Kurdan pûç û betal bıbe. Zımanê kurdi heta salên 1970 yan bı awayeki berxwedıda, lê pışti ku televizyon bı awayeki gışti ket nav her mali, tehlukeyên lı pêş zımanê kurdi ji bı qat qat mezıntır bûn. Çerxa hêrandına zımanê kurdi, dı dema me da bı alikariya bı sedan kanalên radyo û televizyonan pır zutır û tehribatkar dızvıre.

Ka bala xwe bıdınê; Lı bakûrê Kurdıstanê, pıraniya Kurdên ku bı Kurdbûna xwe hısiyane û xwedigıravi jı bo mafên Kurdan dıxebıtın û siyasetê dıkın, bı zımanê tırki radıbın û rûdınên û bı zımanê tırki bı zarokên xwe ra dıpeyvın. Lı vır da ihmalkari û bê mesûliyeteki mezın yên Kurdan heye. Ma qê dı her maleki Kurdan da cendırmeyeki Tırk nobedariyê dıgre û zımanê tırki dı nav malê da lı ser wan ferz dıke? Bê guman na.

Lı ba pıraniya Kurdan berxwedana lı hımber politikaya asimilasyonê tune ye. Ew bı xwe hevsarê Tırkitiyê têdıxın stûyê xwe û jı bo sıberoj û mayina zımanê kurdi tu xeman naxwın. Mıxabın pışti politikaya zımankuj a 80 sali, êdi nıha lı bakûrê Kurdıstanê, lı bajarên pıçûk û mezın da, karekterê sereke yên Kurdan bı vi awayi ye. Mıxabın êdi zımanê tırki ketiye gundan ji. Ku lı gundan da ji zımanê tırki bıbe zımanê sereke yê axaftınê û ev rewşa bındest ya Kurdan hê 15-20 salên di ji bajo, Hıngê em Kurd bı destên xwe em ê mala xwe xırabbıkın û xweliyê lı serê xwe bıkın. Ez bawer dıkım ku ev rewş, jı bo Kurdên “Anatolia Navin” ji wusa ye.

Rewşa cihanê û destkeftiyên başûra Kurdıstanê û perspektifa avakırına dewleteki serbıxwe an ji federal lı vê perça welatê me da; plan û nexşên Kurdkuj yên dıjmınên me jı hev tarûmar dıke, xewna tunekırına Kurdan jı nıha va jı bo wan bûye qabûseki. Lê dıvê em Kurd ji bı zımanê kurdi, bı hış û mêjiyê Kurdbûnê û Kurdmayinê, bı hassasiyeta jı bo menfeata Kurdan û Kurdıstanê, bı yekitiya Kurdan, bı pır rengi pırdengi û demokratbûna xwe jı bo guhertınên mezın yên lı herema ma, xwe hazır bıkın.
30/3/2005.