Rexne: Prensipên Jı Bo Zımaneki Bındest Û Dı Bın Tehlûka Mırınê Da (An ji Çiroka Kurdên Serdama Nû)

Dı 23-11-2012 a da haya mın jê çêbû ku dı malpera Nawala Qasaba http://newalaqasaba.wordpress.com/2012/11/08/mahmut-sakar-imrali-tecrit-keyfiyet  da, dı 8-11-2112 da, dı nav nıviseki bı zımanê tırki, ya bı navê “Mahmut Şakar: İmralı, Tecrit, Keyfiyet”

da sê lıb berhemên mın yên grafiki hatıne weşandın. Dı bınê berhemên hatıne weşandi da ji, ne navê berheman û ne ji xususiyeta wan hatıbıbûn nıvisandınê, tenê hatıbû nıvisin ku vayê ev berhem yên Serhad Bapiri ne.

Hıngê mın jı berpırsiyarên malperê ra vê e-maila xwarê nıvisand:

“Jı bo rêveberên malpera"Newala Qasaba"
Çewa ku ez pê hısiyam, dı malpera we da, dı nav nıvisa bı zımanê tırki a bı navê "Mahmut Şakar: İmralı, Tecrit, Keyfiyet" da we 3 lıb berhemên mın yên grafiki weşandiye.

Çewa ku mın dı despêka weşana bloga xwe da ji gotiye, ez destûrnadım ku berhemên mın dı nav weşanên bı zımanê tırki da werın weşandın. Dı nıvisa bı navê "Despêk" da mın
wusa nıvisibû:

 "Lê belê rica mın jı temaşevanan heye: Dema ku wê berhemeki mın jı bloga mın bıgrın û lı ciyeki di bıweşinın, dıvê navê hunermend, navê berhemê û sala çêkırına wê, teknik û mezınahiya wê ji lı bıni bınıvisinın. Ev berpırsiyariyeki ehlaqi ye û merıv dıkare tenê bı vi
awayê qedrê keda hunermendan bıgre. Jı bo dı warê tıcari da bıkaranina berhemên mın, dıvê destûra nıviski jı mın were xwestın. Her wusa, ez naxwazım ku tu berhemên mın lı kêleka an ji dı nav nıvisên bı zımanê tırki da werın weşandın." Ango mın bloga xwe bı van prensiban avakır û ez xwedi lı van ditınên xwe derdıkebım. Jı ber vê yekê, jı kerema xwe ra berhemên mın jı malpera xwe derinın. Ez destûra weşandına berhemên xwe nadıme we. Hêvidar ım ku dı demeki kın da wun ê vê daxwaza mın binın cıh.”

Ez dıxwazım bêjım ku ev ne cara pêşi ye ku mın jı Kurdan xwestiye ku berhemên mın jı weşanên xwe yên bı zımanê Tırki derinın. Sê sal beriya nıha,  Cevat Özcanan dı Facebookê da malpereki bı zımanê tırki dı derheqê Colemergê da avakırıbû û berhemeki mın kırıbû wêneyê profila vê malperê. Mın jı wi ji xwestıbû ku ew berhemên mın jı malpera xwe derine. Pışti çend mesajên bı zımanê kurdi, wi berhema mın jı malpera xwe derxıstıbû.

Dı 25ê heman mehê da, berpırsiyarê vê malperê (blogê) jı mın ra bı zımanê tırki vê e-maila xwarê şand:

“Sayın Bapir,

Mektubunuzu aldım. Uyarılarınız için teşekkür ederim. Eserlerinizi gerekli özeni göstermeden yayınladığım için özür dilerim. 

Bu konuda gerekli değişiklikleri yaptım: Her resmin altında isminizle beraber eserin adı, tarihi, teknik özellikleri Kürtçe olarak yazıyor.  Ayrıca eserlerinize tıklayan her okur, doğrudan sizin sitenize yönlendiriliyor. Ve newalaqasaba blogunun elbette herhangi bir ticari amacı yok.

Ancak eserlerinizi Türkçe bir sitede yayınlanmaması isteğinizi yerine getiremedim. Müsade ederseniz nedenini açıklayayım: Öncelikle eserlerinizi Sayın Mahmut Şakar'ın yazısında süs olsun diye kullanmadım. Sizden ve eserlerinizden ilk defa geçtiğimiz kış Kürtçe bir derginin kapağında Kurdıstan, Çeçenistan, Tibet... adlı eserinizden bir detay kullanıldığında  haberdar olmuş ve not etmiştim

Bu yazıda da,  eserlerinizi özel olarak yeniden tarayıp yazının bir tamamlayıcısı olarak kullandım. Sizin tel örgülerle bölünmüş bir vatanda tel örgülerin arasında yaşamak zorunda kalan, gizlenmeye zorlanan, tüm karakteristik özellikleri silinmeye çalışılan bir halkın hikayesini çağrıştıran eserleriniz; Mahmut Şakar'ın yazısında  bahsedilen Öcalan üzerinden tecrite zorlanan bir halkın hikayesiyle birbirlerini tamamlıyorlardı. 

Kaldı ki, Türkiye'de Kürtçe bilmeyen -en azından okuyup yazamayan- eserlerinizi tanımayı hak eden milyonlarca Kürt var. 

Eserlerinizin Kürtçe karakterlerine hiç dokunmadan, hiçbir ticari amaç gütmeden, ilgilenenleri sizin blogunuza yönlendirecek biçimde copyleft ilkeleri uyarınca yayında kalmasına sizin de müsade etmenizi rica ediyorum. 

Teşekkürler,

Bülent Kale”

Mın dı 30-11-2012 da, bı nıviseki mezın bersıva Bülent Kale da û sedemên van fıkr û ramanên xwe jê ra eşkerekır. Lê berhemên mın jı malperê disa nehatın derxıstınê. Mın dı 4-12-2012 da vê carê heman nıvisa xwe wek şırove dı bınê weşana navbori ya malperê ra, jı blogê ra şand. Lê şırove bı awayeki interaktif lı wır nayêne weşandınê. Dı dawiyê da rêveberê blogê nıvisa mın da weşandınê û her wusa ji berhemên mın jı malpera xwe derxıst û dı ciyên şûna berhemên mın da çargoşeyên reş dani, ku dema ku merıv pêl lı van rûberên reş dıke hıngê wek link merıv dıbe lı ser bloga mın. Xweska ev link ji qet tunebûna.

Her wusa ji, wergera bı ser zımanê tırki ya nıvisa mın ji dı bınê nıvisa mın da dı 6-12-2012 da hate weşandın.  Bınêre:

 http://newalaqasaba.wordpress.com/2012/11/08/mahmut-sakar-imrali-tecrit-keyfiyet/#comments

 Wergera vê nıvisa mın a bı kurdiya kurmanci ya ser bı zımanê tırki Ayşegül Ertaş çêkıriye. Wergerê da gelek kêmasi hene û bı aweyeki amatori hatiye çêkırınê. Ev peyv, hevok û işaretên ku mın dı heman nıvisa xwe da, lı jêrê, bı awayê herfên stûr nıvisiye, dı wergera A. Ertaşê da qet tune ne, her wusa ji dı hın ciyan da maneya nıvisa mın bı awayeki dın hatiye wergerandın. Werger kareki ciddi û zehmet e û dıvê ku yên ku baş bı du zımanan dızanın wergeran bıkın.

Her wusa dı heman rojê da, Bülent Kale ditın û rexneyên xwe yên lı ser vê nıvisa mın (lı ser wergera kêm û cıh-cıh ji şaş ya lı ser zımanê tırki) dı bloga xwe da weşandiye. Dı hemû nıvisa Bülent Kale da, tıştê ku xweşi mın çû ew hevoka ku dıbêje ku vayê ew dıçê qursên fêrbûna zımanê kurdi.

Lı vır ez dıxwazım bêjım ku, ez wek prensip, bı Kurdan ra bı zımanê kurdi dıdım û dıstinım. Carna ez nıvisên nıviskarên esılkurd bı tırki dıxweynım, dema ku ez ê lı ser nıvisa wan bı wan ra bıkebım nav têkıliyê, hıngê ez ê bı zımanê kurdi jı wan ra bınıvisinım, dıbe ku bersıva wan bı zımanê tırki be, lê ez ê disa bı kurdi jı wan ra bınıvisım. Her Kurdeki wusa, jı meraqê an ji jı enterasanê wê hındek lê bıxebıte, bı alikariya ferhengê be ji wê nıvisa mın bıxweyne. Ku qet bı zımanê mıletê xwe nızanıbe, hıngê wê zêdetır bı kêmasiya vê nezaninê bıhıse û wê vê nıvisê bıde Kurdeki kurdizan û jı xwe ra wergerine da ku jê fêhmbıke. Jı têkıli û  tecrûbeyên mın xwıya dıke ku ev pêvajo kêm û zêde bı vi awayi ye. Dı dawiya peywendiyeki bı vi awayi da, bê guman zımanê kurdi bı qezanc dertê. Çewa ku em pê dızanın, bı milyonan Kurdên ku kêm-zêde, an ji heta dereceyeki ku bı zımanê xwe dızanın hene. Pıraniya van Kurdan bı zımanê tırki dı Kurdên dın ra dıkebın nav têkıliyan. Dıvê ku merıv van Kurdên kurdizan disa vegerine ser zımanê kurdi. Vegera Kurdên wusa jı vegera Kurdên ku bı temami asimilebûyi ne, rıhettır e.

 Vêca dema ku ez bı Tırkan ra dıdım û dıstinım (bı awayeki nıviski, lı ser İnternetê) hıngê ez jı wan ra bı kurdi û bı wergera ser zımanê tırki dınıvisinım. Ev tışteki ne ewqas pratik e, lewra merıv pêşi bı kurdi dınıvise û paşê ji vê nıvisa xwe dıvê wergerine ser zımanê tırki. Lê kar û qezanca zımanê kurdi dı têkıliyên bı vi awayi da ji heye, lewra xweseriya zımanê kurdi, metodên parastına vi zımanê bındest û mazlûm dı têkıliyên bı vi rengi da baş tên xwıyakırınê. Dı neticeyê da, zımanê “resmi” yên dewletan hene, yên teşkilat û partiyan hene (yên bakûrê Kurdıstanê maselef bı zımanê tırki ye), her wusa ji, jı aliyê Kurdên ku naxwazın asimilebıbın,  jı aliyê wan va bı rık û zaneti parastına zımanê wan yê bındest heye. Ango mıjara Kurdên ku dıxwazın bı zımanê xwe Kurd bıminın heye. Ev Kurdên wusa mecbûr ın ku jı xwe ra, jı bo selemetiya zımanê kurdi rê û awayan bıbinın. Ev tıştên ku ez dıkım ji ev rê û awa ne.

Nıvisa ku mın dı 30-11-2012 da, jı  Bülent Kale ra şand ev e:

“Bırêz Bülent Kale

Xweska wek Kurdeki, te bı zımanê me bersıvê bıdaya mın, ne bı zımanê ku dewleta Tırkan lı ser me ferzkıriye, Lewra dıvê ku em Kurd xwe jı bend û qeydên dewleta Tırkan bıfılitının, zımanê tırki jı bo Tırkan dıbe zımanê wan, lê jı bo me Kurdan ji dıbe bend û zincirekê dewleta Tırkan dı nav devê me û mêjiyê me da.

Jı kerema xwe ra berhemên mın jı malpera xwe derine. Çewa ku mın gotiye "ez naxwazım ku tu berhemên mın lı kêleka an ji dı nav nıvisên bı zımanê tırki da werın weşandın." Ez vê yekê vekıri û zelal dıbêjım.

Kurdên ku bı zımanê xwe nızanın, dıvê derdeki wan ê fêrbûna vi zımani hebe û ku bı ciddi û jıdıl bın dıvê ku dı pratikê da vê ciddiyeta xwe bıdın ispatkırınê.

Kurd mıleteki ne û zımanê kurdi ji bı hemû zaravayên xwe zımanê vi mıleti ye. Dı pratikê da ew tıştê ku me wek mılet jı Tırk, Farıs û Ereban cıhêdıke û me wek mıleteki cuda nişandıde tenê zımanê me ye. Reng û ola me wek hev ın û erdnigariya welatê me Kurdıstanê ji ne gıravaki serbıxwe ye dı nava okyanûsan da, lê lı kêleka her çar dewletên dagırger da ye. Ango ew tıştê ku Kurdan dıke Kurd û himê mıletbûna wan pêktine tenê zımanê wan e.

Jı bo mın zımanê kurdi ne pergaleki taktik yê siyasetê ye, ew stûna sereke ya xebat û mucadeleyê ye, ew stratejiya man û nemana mıletê Kurd e. Yan ê Kurd bı vi zımanê lı serpiyabıminın û bıgıhijın hemû daxwaz û mırazên xwe ku ew ji avabûna Kurdıstana serbıxwe û yekgırti ye, yan ji wê zımanê xwe wendabıkın û dı nav Tırk, Farıs û Ereban da bıhelın, wendabıbın û herın. Laz, Çerkez, Arnawûd, Boşnak û mıletên dın ku demeki lı Tırkiyê dıjiyan û nıha dı nav Tırkan da heliyane, nımûneya mıletên ku zımanê xwe naparêzın nişanê me dıde.Lı ser gotına te û çewa ku tu dıbêji: "bı miyonan Kurdên ku lı Tırkiyê da ne û bı Kurdi nızanın -en hındık nıkarın bıxwinın û bınıvisinın- ku heqkırıne ku ku berhemên te nasbıkın", ez dıxwazım viya bêjım: Mın berhemên xwe jı bo Kurdên wusa çênekıriye. Kurdên ku stûyê xwe lı ber politikaya asimilekırına zımanê kurdi xwarkırıne, dı şexsê xwe da serketına vê politika zımankûj ya dewleta Tırkan dane ispatkırınê, dıvê ku karıbın jı vê rewşa kambax û Kurdkûj xwe bıfılitinın. Lê çewa ku em dıbinın, ew me dawetê meydana zımanê Tırkan dıkın, ew yên ku bı zımanê kurdi dıjin dawetê meydana jiyana "hevbeş" ya zımanê tırki dıkın. Jı xwe ev e daxwaza dewleta Tırkan û xebata pûçkırına Kurdbûnê. Kurdbûna bê zımanê kurdi kurdbûneki sexte ye. Ew jı me ra dıbêjın ku “her zıman xweş e”, “her zımanekek insaneki ye”, hın jı wan, bilhasa yên xwenda, xeyni tırki bı zımanên dın ji dızanın, lê ew bı zımanê mıletê ku jê hatıne nızanın, lê malesef ew rûnanên, sere xwe pê naêşinın û kurdi fêrnabın.

Lı ser ditına te ya " Sizin tel örgülerle bölünmüş bir vatanda tel örgülerin arasında yaşamak zorunda kalan, gizlenmeye zorlanan, tüm karakteristik özellikleri silinmeye çalışılan bir halkın hikayesini çağrıştıran eserleriniz; Mahmut Şakar'ın yazısında  bahsedilen Öcalan üzerinden tecrite zorlanan bir halkın hikayesiyle birbirlerini tamamlıyorlardı."  Ez dıxwazım viya bêjım: Hebûna mıletê Kurd dıgıhije kûrayiya dirokê û en hındık ev sêsed sal ın (Jı dema Ehmedê Xani û vır va) ku Kurd behsa heqên xwe yên mıleti û avabûna dewleteki serbıxwe dıkın û en hındık ev sed sal ın ku jı bo vê daxwaza xwe şerdıkın. Rewşa nıha ya Kurdıstanê 89 sal beriya nıha bı peymana Lozanê da hate tayinkırın û em Kurd her jı wê rojê va her bındest û şıkesti ne. Ango tecrida mıletê Kurd bı Öcalan despênekıriye, mıletê Kurd ev 89 sal ın ku dı tecridê da ye. Grafika ku te behsa wê kıriye jı bo vê bındesti û tecrida Kurdıstanê ye, ne jı bo Öcalan e. Öcalan14 sal beriya nıha lı Suriyê bû û "serbest" bû, lê mıletê Kurd hıngê ji bındest û dı bın tecridê bû. Ez man û nemana mıleteki, heq û serbestiya mıleteki û welateki bı yek kesi va gırênadım.

Jı aliyê di va, çewa ku em pê dızanın, A. Öcalan avakırına Kurdıstana serbıxwe û yekgırti naxwaze, alaya kurdi ya ku dı sala 1919 da jı aliyê ronakbirên Kurdan va hate tayinkırın û lı serihıldana Agıriyê da, lı komara Kurdıstanê (1946) da bı serbesti lı welatê me da bıbabû, nasnake. Her eyni ala, dı salên 1930 yan da berga pêşi ya hejmareki kovara Hawar' ê bû, ku Celadet Bedırxan derdıxıst û nıha ji lı beşeki mezın yê başûrê welatê me da bı serbesti bıbadıbe. Her wusa  A. Öcalan nexwest xwe bı zımanê kurdi bıparêze. A. Öcalan bûye pesndarê Mustafa Kemal, M. Kemalê ku mimarê xapandın, bındestkırın û şıkandına Kurdan e.

Her wusa disa dıxwazım bêjım ku A. Öcalan tu qimeti neda zımanê kurdi, perwerdeya gerilayan lı Bekaayê û ser çiyayên Kurdıstanê ji bı zımanê tırki bû, Kurdên "Sûriyê, Iraqê, İranê" ji dı nav PKK ê da fêri zımanê tırki bûn. İroj zımanê weşanên sereke yên televizyon, rojname û malperên İnternetê yê vê partiyê bı zımanê tırki ye. (Her wusa ji zımanê siyasetê yên parti, rexıstınên sıwil, yên legal û illegal ji disa zımanê tırki ye. Daxwaza xweparastına bı zımanê kurdi dı doza KCK da ji jı bo pıraniya kesên vê doze daxwazeki şıkli ye, ne daxwazeki bı naverok û bı bıngeh. Lewra pıraniya van kesan jı xwe dı nav mala xwe da, bı dost û hevalan ra bı kurdi nedıpeyviyan. Siyaseta rast ew e ku merıv dı nav mala xwe da, bı endamên mıletê xwe ra bı kurdi bıpeyve, bı kurdi bıde û bıstine û hıngê dı mehkemên dagırkerên Tırkan da ji xwe bı zımanê xwe bıparêze.) Ev xızmeteki mezın e jı bo zımanê Tırkan. Kêm kes û hêz weki A. Öcalan û PKK yê xızmeteki hınde mezın jı bo zımanê tırki kırıne. Wek minak, dıbıstanên Fetullah Gülen ji lı gelek welatan hene û û ev tevgera F. Gülen ji, zarokên jı mıletên dın dı van dıbıstanên xwe da fêri zımanê tırki dıke, ew bı pêkaniana “Olimpiyatên Tırki”, tecrûbe û serketına vê xebata xwe bı dınyayê dıdın naskırınê. Lê ev zarokên jı mıletên cıhêreng ne zarokên mıleteki bındestê Tırkan nın weki me Kurdan. Jı bo Kurdan ev eşqa zımanê tırki malwêraniya heri mezın e. Dema Kurd dev jı zımanê xwe berdıdın û zımanê tırki dıkın zımanê xwe yê sereke û xweifadekırınê, hıngê daxwaza dewleta Tırkan ji pêktinın, jı xwe dewleta Tırkan jı Kurdan vê yekê dıxwaze. Kurd dema ixanetê lı zımanê xwe dıkın, êdi ew dıbın Kurdên anagorê dılê dewleta Tırkan. Kurdên ku ixanetê lı zımanê kurdi kırıne, nıha êdi zımanê tırki hıma bêje weki zımanê xwe dıbinın, vê rewşa kambax êdi normal dıbinın û jı vê yekê êdi acız nabın.

Ez lı vır disa dubare bıkım: "ez naxwazım ku tu berhemên mın lı kêleka an ji dı nav nıvisên bı zımanê tırki da werın weşandın." Jı kerema xwe ra berhemên mın jı malpera xwe derine û tu carên di ji berhemên mın neweşine. Berhemên mın mulkên zımanê kurdi ne, ne mulkên zımanê dewleta ku zımanê mın qedexekıriye, dıheline û tunedıke ne.

Serhad Bapir”

Ev peyv, hevok û işaretên ku mın dı heman nıvisa xwe da, lı jêrê, bı awayê herfên stûr nıvisiye, dı wergera A. Ertaşê da qet tune ne, her wusa ji dı hın ciyan da maneya nıvisa mın bı awayeki dın hatiye wergerandın:

 “Bırêz Bülent Kale

Xweska wek Kurdeki, te bı zımanê me bersıvê bıdaya mın, ne bı zımanê ku dewleta Tırkan lı ser me ferzkıriye, Lewra dıvê ku em Kurd xwe jı bend û qeydên dewleta Tırkan bıfılitının, zımanê tırki jı bo Tırkan dıbe zımanê wan, lê jı bo me Kurdan ji dıbe bend û zincirekê dewleta Tırkan dı nav devê me û mêjiyê me da.

Jı kerema xwe ra berhemên mın jı malpera xwe derine. Çewa ku mın gotiye "ez naxwazım ku tu berhemên mın lı kêleka an ji dı nav nıvisên bı zımanê tırki da werın weşandın." Ez vê yekê vekıri û zelal dıbêjım.

Kurdên ku bı zımanê xwe nızanın, dıvê derdeki wan ê fêrbûna vi zımani hebe û ku bı ciddi û jıdıl bın dıvê ku dı pratikê da vê ciddiyeta xwe bıdın ispatkırınê.

Kurd mıleteki ne û zımanê kurdi ji bı hemû zaravayên xwe zımanê vi mıleti ye. Dı pratikê da ew tıştê ku me wek mılet jı Tırk, Farıs û Ereban cıhêdıke û me wek mıleteki cuda nişandıde tenê zımanê me ye. Reng û ola me wek hev ın û erdnigariya welatê me Kurdıstanê ji ne gıravaki serbıxwe ye dı nava okyanûsan da, lê lı kêleka her çar dewletên dagırger da ye. Ango ew tıştê ku Kurdan dıke Kurd û himê mıletbûna wan pêktine tenê zımanê wan e.

Jı bo mın zımanê kurdi ne pergaleki taktik yê siyasetê ye, ew stûna sereke ya xebat û mucadeleyê ye, ew stratejiya man û nemana mıletê Kurd e. Yan ê Kurd bı vi zımanê lı serpiyabıminın û bıgıhijın hemû daxwaz û mırazên xwe ku ew ji avabûna Kurdıstana serbıxwe û yekgırti ye, yan ji wê zımanê xwe wendabıkın û dı nav Tırk, Farıs û Ereban da bıhelın, wendabıbın û herın. Laz, Çerkez, Arnawûd, Boşnak û mıletên dın ku demeki lı Tırkiyê dıjiyan û nıha dı nav Tırkan da heliyane, nımûneya mıletên ku zımanê xwe naparêzın nişanê me dıde.Lı ser gotına te û çewa ku tu dıbêji: "bı miyonan Kurdên ku lı Tırkiyê da ne û bı Kurdi nızanın -en hındık nıkarın bıxwinın û bınıvisinın- ku heqkırıne ku ku berhemên te nasbıkın", ez dıxwazım viya bêjım: Mın berhemên xwe jı bo Kurdên wusa çênekıriye. Kurdên ku stûyê xwe lı ber politikaya asimilekırına zımanê kurdi xwarkırıne, dı şexsê xwe da serketına vê politika zımankûj ya dewleta Tırkan dane ispatkırınê, dıvê ku karıbın jı vê rewşa kambax û Kurdkûj xwe bıfılitinın. Lê çewa ku em dıbinın, ew me dawetê meydana zımanê Tırkan dıkın, ew yên ku bı zımanê kurdi dıjin dawetê meydana jiyana "hevbeş" ya zımanê tırki dıkın. Jı xwe ev e daxwaza dewleta Tırkan û xebata pûçkırına Kurdbûnê. Kurdbûna bê zımanê kurdi kurbûneki sextet ye. Ew jı me ra dıbêjın ku “her zıman xweş e”, “her zımanekek insaneki ye”, hın jı wan, bilhasa yên xwenda, xeyni tırki bı zımanên dın ji dızanın, lê ew bı zımanê mıletê ku jê hatıne nızanın, lê malesef ew rûnanên, sere xwe pê naêşinın û kurdi fêrnabın.

Lı ser ditına te ya " Sizin tel örgülerle bölünmüş bir vatanda tel örgülerin arasında yaşamak zorunda kalan, gizlenmeye zorlanan, tüm karakteristik özellikleri silinmeye çalışılan bir halkın hikayesini çağrıştıran eserleriniz; Mahmut Şakar'ın yazısında  bahsedilen Öcalan üzerinden tecrite zorlanan bir halkın hikayesiyle birbirlerini tamamlıyorlardı."  Ez dıxwazım viya bêjım: Hebûna mıletê Kurd dıgıhije kûrayiya dirokê û en hındık ev sêsed sal ın (Jı dema Ehmedê Xani û vır va) ku Kurd behsa heqên xwe yên mıleti û avabûna dewleteki serbıxwe dıkın û en hındık ev sed sal ın ku jı bo vê daxwaza xwe şerdıkın. Rewşa nıha ya Kurdıstanê 89 sal beriya nıha bı peymana Lozanê da hate tayinkırın û em Kurd her jı wê rojê va her bındest û şıkesti ne. Ango tecrida mıletê Kurd bı Öcalan despênekıriye, mıletê Kurd ev 89 sal ın ku dı tecridê da ye. Grafika ku te behsa wê kıriye jı bo vê bındesti û tecrida Kurdıstanê ye, ne jı bo Öcalan e. Öcalan14 sal beriya nıha lı Suriyê bû û "serbest" bû, lê mıletê Kurd hıngê ji bındest û dı bın tecridê bû. Ez man û nemana mıleteki, heq û serbestiya mıleteki û welateki bı yek kesi va gırênadım.

Jı aliyê di va, çewa ku em pê dızanın, A. Öcalan avakırına Kurdıstana serbıxwe û yekgırti naxwaze, alaya kurdi ya ku dı sala 1919 da jı aliyê ronakbirên Kurdan va hate tayinkırın û lı serihıldana Agıriyê da, lı komara Kurdıstanê (1946) da bı serbesti lı welatê me da bıbabû, nasnake. Her eyni ala, dı salên 1930 yan da berga pêşi ya hejmareki kovara Hawar' ê bû, ku Celadet Bedırxan derdıxıst û nıha ji lı beşeki mezın yê başûrê welatê me da bı serbesti bıbadıbe. Her wusa  A. Öcalan nexwest xwe bı zımanê kurdi bıparêze. A. Öcalan bûye pesndarê Mustafa Kemal, M. Kemalê ku mimarê xapandın, bındestkırın û şıkandına Kurdan e.

Her wusa disa dıxwazım bêjım ku A. Öcalan tu qimeti neda zımanê kurdi, perwerdeya gerilayan lı Bekaayê û ser çiyayên Kurdıstanê ji bı zımanê tırki bû, Kurdên "Sûriyê, Iraqê, İranê" ji dı nav PKK ê da fêri zımanê tırki bûn. İroj zımanê weşanên sereke yên televizyon, rojname û malperên İnternetê yê vê partiyê bı zımanê tırki ye. (Her wusa ji zımanê siyasetê yên parti, rexıstınên sıwil, yên legal û illegal ji disa zımanê tırki ye. Daxwaza xweparastına bı zımanê kurdi dı doza KCK da ji jı bo pıraniya kesên vê doze daxwazeki şıkli ye, ne daxwazeki bı naverok û bı bıngeh. Lewra pıraniya van kesan jı xwe dı nav mala xwe da, bı dost û hevalan ra bı kurdi nedıpeyviyan. Siyaseta rast ew e ku merıv dı nav mala xwe da, bı endamên mıletê xwe ra bı kurdi bıpeyve, bı kurdi bıde û bıstine û hıngê dı mehkemên dagırkerên Tırkan da ji xwe bı zımanê xwe bıparêze.) Ev xızmeteki mezın e jı bo zımanê Tırkan. Kêm kes û hêz weki A. Öcalan û PKK yê xızmeteki hınde mezın jı bo zımanê tırki kırıne. Wek minak dıbıstanên Fetullah Gülen ji lı gelek welatan hene û û ev tevgera F. Gülen ji, zarokên jı mıletên dın dı van dıbıstanên xwe da fêri zımanê tırki dıke, ew bı pêkaniana “Olimpiyatên Tırki”, tecrûbe û serketına vê xebata xwe bı dınyayê dıdın naskırınê. Lê ev zarokên jı mıletên cıhêreng ne zarokên mıleteki bındestê Tırkan nın weki me Kurdan. Jı bo Kurdan ev eşqa zımanê tırki malwêraniya heri mezın e. Dema Kurd dev jı zımanê xwe berdıdın û zımanê tırki dıkın zımanê xwe yê sereke û xweifadekırınê, hıngê daxwaza dewleta Tırkan ji pêktinın, jı xwe dewleta Tırkan jı Kurdan vê yekê dıxwaze. Kurd dema ixanetê lı zımanê xwe dıkın, êdi ew dıbın Kurdên anagorê dılê dewleta Tırkan. Kurdên ku ixanetê lı zımanê kurdi kırıne, nıha êdi zımanê tırki hıma bêje weki zımanê xwe dıbinın, vê rewşa kambax êdi normal dıbinın û jı vê yekê êdi acız nabın.

Ez lı vır disa dubare bıkım: "ez naxwazım ku tu berhemên mın lı kêleka an ji dı nav nıvisên bı zımanê tırki da werın weşandın." Jı kerema xwe ra berhemên mın jı malpera xwe derine û tu carên di ji berhemên mın neweşine. Berhemên mın mulkên zımanê kurdi ne, ne mulkên zımanê dewleta ku zımanê mın qedexekıriye, dıheline û tunedıke ne.

Serhad Bapir”

Hunera grafiki ya Serhad Bapir

 Vasilis İoannidis

Jı ber ku ne xusiyeteki jı rêzê ye, gelek zehmetiyên axaftına lı ser hunera grafiki ya Serhad Bapir hene. Multeciyeki politik yê Kurd, ku dı bist saliya xwe da, dı sala 1984 a da xwe sıpart Yunanistanê û lı wır bıcıhbû, ku jı wê çaxê va lı wır dıji û her wusa lı wır, dı beşên resım û grafikê ya Akademiya Hunerên Sıpehi ya Saloniki da xwendına xwe pêkani, jı aliki va hunera xwe dıafrine û jı aliyê di va ji wek mamosteyê hunerê dı dıbıstanên navin û liseyê da dersên hunerê dıde û her wusa ji bı xanıma xwe ya Yunan ra, bınemala xwe ya pênc endami avakıriye.

      Xwıya dıke ku, jı bo ku merıv bı awayeki rast û baş bala xwe bıde vê meselê, dıvê ku jı aliki va pêşi merıv bala xwe bıde tarix û hunera Kurdan, bilhasa ya hemdem, ku ev yek ji, jı imkanên naveroka vê nıvisa hanê gelek derbasdıbın û jı aliyê di va ji, dıvê ku merıv bala xwe bıde meseleya berfıreh ya wan hunermendên diyasporaya Kurd yên Awrupayê, ku Serhad Bapir bı xwe ji bı van zehmetiyên fêhmkırına xusisiyeta xwe, wek beşeki cıhê dı nav vê mıjarê da cıhdıgre.

     Jı ber vê yekê, ev nıvisa hanê wek gaveki pêşi ya qeydkırın û eşkerekırına aliyên heri muhim yên afırandına wi ya huneri, ra û çavkaniyên wi, awayê avabûna nasnameya wi û têkiliyên wi yên bı hunera Kurdi, Yunani û Awrupi ra, ye. Da ku karıbe dı çarçoveyeki gışti da beşdarbûna wi ya vır û  xebata wi bıde xwıyakırınê.

     Hın malumat û haydariyên muhim û her wusa ji bersıvên wi yên izahkar yên jı bo pırsên mınasıb ku dıviya bıhatına kırın, ku bê wana nıvisandına vê gotarê wê ne mumkun bûya, jı hevpeyvineki hunermend bı nıviskarê vê gotarê ra, ku dı Gulana 2008 a da hatıbû kırın, hatın sıtandın.

     Serhad, endamê malbateki çardeh kesi, ya ku xwedi xebatên xwe yên politik û bı qabiliyetên xwe yên huneri, dı sala 1964 a da lı Tetwan’a Kurdıstanê hate dınê, bajareki ku nıha bı 80.000 nıfûsi, ku berê  nıfûsa wi 40.000 bû.

     Jı ber xebatên xwe yên politiki, pênc xwışk û bırayên wi lı rojavaya Awrupayê dıjin ku 4 jı wan multeciyên politik ın û her wusa ji, xwışkeki wi dı zındanên Tırkan yê lı Kurdıstanê da ye ku cezayê gırtimayina hetahetayiyê lê hatiye bırrin.

     Qabiliyeta Serhad ya resımçêkırınê gelek zû xwıyadıbe, hê jı salên pêşi yên dıbıstana despêkê, her wusa dı 7 xwışk û bırayên wi da ji em leqayê vê qabiliyetekê tên.

     Rewşa politik û cıvatê, tecrubeyên malbati û ferdi hınde bı hêz ın ku wê bı awayeki xwırt û kataliter tesir lı zarokati û xortaniya wi bıkın. Jı wan salên pêş û heta hatına wi ya lı Yunanistanê tu nımuneyên resımên wi negıhiştıne ber destê me, da ku em karıbın wê tesira rasterast ya cıvat û derdorê, ya lı ser ifadeya wi ya huneri bışopinın. Ev tesirên he, jı dûr va, bı awayeki xwırt bilhasa jı wê ımbara serpêhati û biraninan, jı raman, jı şırove û meyandına wan intiba û tesirên despêkê, wê paşê xwıyabıbın.

     Lê belê, dıvê em hın haydariyên lı ser ra û eslê wi, lı ser rewşa cıvat, politiki û çand û hunerê ya warê ku ew tê da mezınbû, bıdın.

     Kurd, mıleteki bı tarixa xwe ya dûr û dırêj, bı miraseki çand û huneri ya mezın, lı gel hemu derbên muhim ku dı berdewamiya hebûna xwe da xwarın ji, jı wan hat (karıbûn) ku gelek adet û kevneşopiyên xwe bıparêzın. Jı sedsala 7 a heta sedsala 10 a ya  pışti Zayinê (p.Z.) bı zoreki hatın musılmankırın û abideyên huneri yên gelek muhim, jı ber ku wek sembolên baweriya put’an hatın ditın, hatın xırakırın. Paşê dekorasyoneki nebati û geometriki û her wusa ji hunera resımên minyatori yên bı tesirên Rojhılat û Hindistanê, lıxwedıxe û geşdıbe. Dı serdema me da, xeyni hunera Kurdan ya xelkê, ya ku dı xaliyên kevn da, dı kulav û têr û mamulên risi da xwıyadıkın, resam û resımçêkırın gelek dereng, dı çaryeka dıdoyan ya sedsala 20 an da xwıyadıbın.

      Dı despêkê da, hunermendên ku xwebıxwe gıhişti an ji mezûnên akademiyên perwerdariyê û paşê ji yên ku dı akademiyên hunerên sıpehi yên Bexda, Şam, Tehran û Stenbolê û her wusa ji yên Komarên Sovyeta berê û yên gelek welatên Awrupayê da gıhiştine, berebere profileki maqûl ya nigarkariya welatê xwe avadıkın. Dı vê dehsaliya dawi da, dı perçeya Kurdıstana serbest da avakırına du akademiyên hunerên sıpehi û heşt peymangehên hunerên sıpehi, alikariya avakırına vê profilê kırın. Lı gel vê yekê ji, jı ber ku Kurd dı navbera Tırkiyê, İran, Suriye û Iraqê da, dı rewşeki bındest, bêpar, bı yasaxkırın û sınorkırına heqên politiki da dıjin, lı ba wan ew hemû pırsgırêk û kêmasiyên ku lı ba mıleteki ku hê nekariye dewleta xwe avabıke, xwıya dıkın û hene.

Bajar 1, 2005, grafika bı şirêjê ya lı ser linoleum, 32x32 cm.

     Bir an ji hafıza, jı bo tışteki ku derbasbû û bı tevayi wendabû, wareki nefibûna daimi ye. Serhadê ku du dehsalan bêy ku imkana serilêdana welat, kes û merıvên xwe bıbine, ku mecbûrma da ku lı dûrê wan da bıji, du qat nefi ye. Hem nefiyê jı welatê xwe û hem ji nefiyê warê bêlebıt ya bir û hafızayê ye, ku xwıyadıke ku dı cıheki gelek dûr yê demabori da asêmaye. Dı vê herema xususi ya gırti ya kakılê biraninê da, ya ku nıkare xwe nûbıke da, jı ber ku jı tecrube û bûyerên durahati yên ku lı welatê wi da qewımin, hate bırrin, ew ê dı hundırê xwe da wan tecrubeyên xwe yên despêkê bı awayeki kêrhati xweyibıke û jı nû va bıde zayin û geşkırınê, Serhad bı vi awayê wê himê hebûna xwe, nasnameya xwe ya ferdi û politiki dane. Baweriya wi, hem dı sewiya cıvati û hem ji dı sewiya ferdi da, dı pratikê da hatiye cerıbandın û bıcıhanin, ew ê  jı xwe ra karektereki rastgo, bı namûs, têkoşer, qabiliyeteki xwırt yê rexnegırtınê, bı ramanên rûnışti û serbıxwe avabıke.

Serhad Bapir, 2010, foto: Thanasis Raptis

     Hunera wi, bı awayê jiyana wi ra lıhevhati, wê jı wır hêza xwe bıgre  û wê bı kalite bı naverokeki ideolojiki barkıri, berê xwe bıde ber bı istiqameteki hevbeş. Resım û grafik jı bo wi dıbın hacet û pergal jı bo ifade û derbırina huneri, jı bo danûsıtandınê û felata ruhi, her wusa dıbın çeka jı bo xebata politiki û cıvati, jı bo qeydkırın, pêşkêşkırın û jı bo pesndayina awayê jiyanê û mucadeleyên mıletê Kurd, an ji dıbın protesyoya lı hımberê hêzên wan dewletan, yên ku  Kurdan bındestkırıne.

Bindesti, 2005, grafika lı ser bleksiglass û dar, 102x82 cm.

     Serhad bı her du diplomeyên yên Akademiya Hunerên Sıpehi ya Saloniki, hem resam û hem ji grafikçêker e. Ne jı ber sedemên pivana kalite û hêjatiyê, lê jı ber ku dı vê hunerê da zêdetır aliyên nasnameya wi ya huneri şopa xwe dıhêlın, lı vır me xwest em hunera wi ya grafiki bıdınnasin. Em behsa grafikeki dıkın, ku ew dı aliyên lêgerina derbırin (ifade) û xwenûkırınê da, bı zêdebûna tema û mıjaran û bı cerıbandıneki berdewam ya dı bıkaranina materyal û teknikên cıhê da; ku ew jı aliyê hejmari û kaliteyi da gelek zengin e. Dıvê em hın xususiyetên avantaj’i ya hunera grafikê jıbirnekın, ku ev ali wê dıkın hunereki bı bereket û neticebar, ku bê guman grafikçêker bı awayeki ciddi bala xwe dıdê vê yekê. Çapkırına berhemeki bı gelek nusxeyan, heta dema ku bı hıjmareki pıçûk ji were çapkırınê, vê imkana bıdestxıstına berhemê dıde zêdetır kesan, yên ku rewşa wan ya abori normal e û bı awayê ji zêdetır belavbûna berhemê pêktê. Jı cıheki jı bo cıheki dın bı rıheti şandına  grafikan, bı awayeki kêrhati dıbe sedemê pêşkêşkırına wan, bı eyni berheman pêkanina gelek pêşengehan, dıbe ku ev pêşengeh dı eyni demê da bın ji, alikariya hunermend dıke da ku ew bı hunerdostan ra bıkebe nav danûsıtendıneki berfıreh. Xeyni vana, dema ku hunermend jı her berhemê lıbeki û “mak”’ên (qalıbên) grafikan jı bo xwe dıhêle û dıparêze, bı vi awayê hemu şıverê û pêvajoya hunera wi her dem lı ber destê wi da dımine.

     Afırandına grafikan yên bı rengên reş û sıpi, an ji bı rengên sade yê yekrengi, bı aweyeki gelek serketi mıjarên bı karekterên destani û şini û her wusa ji, rewşên ku bı aweyeki zêde bı his, ideolojik û politik va barkıri ne, şırovedıkın. Lı ba me gelek nımuneyên grafikçêkerên Yunan yên çepgır hene ku wan dı periodên kritik û xırecır yê tarixê da, berhemên bı vi awayê  afırandıne.

     Jı ber van sedemên jorê, dıbe ku jı ber hın sedemên dın yên ku me hê behsa wan nekıriye û wê dı berdewamiyê da werın gotın û bilhasa jı ber ku beşek mezın berhemên wi politikbûyi ne û xwedi hızreki cıvati û politiki ne, Serhad dı afırandınên xwe da roleki sereke da hunera grafikê.

Tadeyi 3, 1991, grafika rengin a lı ser dar, 14,5x32,5 cm

     Têkıliyên wi yên bı grafikê ra, dı salên despêkê yên xwendına wi ya dı beşa resım ya Akedemiya Hunerên Sıpehi ya Saloniki da (1987-1992), bı munasebeta dersa mecbûri ya atolya grafikê, bı prf. Giorgios Milios  ra, despêdıkın. Hunera grafikê, dı rewşa sınordar û xenqoki ya perwerdeyiya akademiki da, jı bo wi bû rêya felatê û warê derbırina serbestiyê. Jı hıngê û pê va, xebata afırandın û baldariya wi ya mıjûlbûna bı grafikê ra wê bê rawestan bıdomın û wê bıgıhijın wê merhelê, ku dı van salên dawi yên 2001-2007 an da, dı heman akademiyê da, dı beşa grafikê da ji xwendına xwe pêkbine û diplomeya xwe bıstine.

   

Serhad Bapir li atolyeya zaningeha xwe da, 2005

  Serhad xwediyê ruheki endişebar û serbest e, ku ew lı ba xwe, baldariya lêkoniner û rexnegır ya zanayeki û pêhısina kûr ya hunermendeki lıhevtine. Jı bo fêrbûn û zaninê keda xwe dıde, ne hêviya çareyên hazır e, lê dı nav lêgerin û lêkolina cerıbandıni da ye. Jı aliki va hem tıştên bıcıhnebûyi, nenas, nediyar û awayên derbırinên nû û materyalên cıhê bala wi dıkşinın û jı aliyê di va ji, ew bı metodolojiyeki hunandi û analitik lêdıxebıte jı bo lêkolina wan. Her gav pırsan dıde pêş û jı bo çare û bersıvên wan dıxebıte. Ew lı du lebatê, xwenûkırınê, bıhurina jı modelên bıcıhbûyi û sabit, ecêbmayinê û tezetiya pêşniyaryeki xweser e. Jı ber vê yekê ji, awayê hızırin, fıkr û ramanên wi, xebata wi ya huneri, jiyana wi bı xwe ji, jı aliyê kesên di va nıkare were bıkaranin an ji kontrolkırın, nakebın bınê nirê û jı bo menfaet û armancan nayête bıkaranin. Her dem amade ye jı bo dıjderketınê, lıhevnehatınê û her wusa ji jı bo guherina ditına xwe, dema ku dıbine ku fıkrên wi yên berê dı rêyek şaş da bûn û êdi kêri wan daxwaz ê armancên xwe nayên.

     Grafik, ew warê hevbeş e ku huner û xebata destkariyê leqayê hev tên, hêz, xususiyet û cûreya derbırina materyal û teknikên cıhê bı xeyal û qabiliyeta afırandınê ya hunermend ra têne ba hev. Jı ber gırêdana wan a bı materyalan va, grafik, heta dereceyeki mezın nediyarbûn û esrara xwe dıparêzın, heta dawiyê hın sırên xwe vedışêrın û tenê pışti çapkırınê rûyê xwe vedıkın û eşkeredıkın. Dı grafikê da tıştê ku bala Serhad dıkşine û kêfa wi tine ev pêvajo ye. Hışyari û bı hış tevgerina dı hemû merheleyên afırandınê da, heyecana beriya çapkırınê, surpriz û şabûna paşê, dema ku vêca encam bı dılê merıv be, arambûn û kêfxweşiya jı sedema bı kêrhati û serkefti xebata lı ser materyalan.

Serhad Bapir lı atolyeya xwe da, 2010

     Serhad bı serbori, bı biraninê û welatê xwe Kurdıstanê va bı şidyayi gırêdayi ye. Çewa ku ew bı xwe ji dıbêje, dıbe ku wek dareki be ku rayên wê lı Kurdıstanê ne, qurm û şaxên wê lı Awrupayê û meyweyên wê ji berhemên wi ne, lê belê çavkani, ew axa ku jê rewayê dıgre û mıjarên berhemên wi hıma bêje tenê jı Kurdıstanê tên. Jiyana wi ya lı Yunanistanê tu tesir lı kakılê hebûn û rayên hebûna wi nekıriye. Jiyin û tecrubeyên warê nû bı kakılê despêkê ra nabın yek, wiya naguherinın, wiya temam nakın, profileki nû bı xusisiyetan zenginbûyi an ji qenebi derbırineki duali ya cot welati pêknaynın, lê belê ew tên dehfdan û belewela kırın. Awayê jiyanê ya realiteya Yunanistanê, warê diroki û xwezayi derbasi berhemên wi nabın, teybeti ji berhemên wi yên grafiki. Tesir û bandorên jı hunera Yunaniya Nû û ya Rojavaya Awrupayê tenê lı ser awayê avakırına berhemê dıminın, çav û awır çewa ku dı ramanên wi yên gışti da ji wusa ne, her Kurdi dıminın.

Zozan û Xezal, 1996, grafika lı ser dar, 18x11 cm.

     Berhemên wi yên grafiki xwedi nigar ın, bı figur ın, her çıqas afırandınên wi yên van salên dawi ber bı derbırina bê figuri va dıçe ji, ku dı nav da hın dırûv û formên sereke têne parastınê, kêmtır tasvir dıkın û zêdetır ji rewşên arketipik yên tipên mırovan eşkeredıkın (gundi, xulam, jınıka pir, dê û zarok, malbat). Xwebêjên ku bı karekterên xwe yên gışti abstract ın bı aweyeki sembolbûyi têne çêkırınê û bı aweyeki sade û zelal dertên pêş (raman, tadeyi, daxwaz, serketın, hewar, gazınd). Mıjar bı aweyeki realist û bı sembolên bı hêz û eşkere, yên ku zêdetır jı kevneşopiya Kurdan tên, têne avakırınê. Hın jı vana û her wusa ji xusûsiyetên stilisti gelek caran eşkeredıbın, weki tav (roj) ku dı Zerduştiya kevnar da nişana başi û qenciyê ye lı hımberê tariyê û xırabiyê, qulıng ku teyr ın, mızginiya hatına bıharê dıdın, dar wek sembola jiyanê û serbılındiyê û her wusa ji wek sembola bındestiya qulıngan bı şaxên xwe, dest, têlên rısandi, şıklên mırovan yên bı dıruvên hunandi, wek sembolên têkoşinê, serketınê, bındestiyê û gırtibûnê, zulım û êşê.

     Hın mıjar, wek figurên mırovan û dimen (manzara) hergav dı berhemên wi da leqayi hev tên û bı awayeki dırêjki dı hemû peryodên afırandına wi da têne xwıyakırınê.

     Wek mıjar û morfoloji – stil, sê beşên sereke yên ku dı nav xwe da jı hev cudadıbın, têne ditın, ku ew dı periodên demên pê hev da xwıyadıbın, ku ew bı raserasti dı pêşberê bûyer, bir, serbori, xwendekari, tesirên huneri, pêvajoya afırandınê û kamılbûn û gıhiştınê da ne.

 

Hewar 1, 1989, grafika lı ser linoleum, 30x16,5 cm.

     Beşa yekê ku dı serdema salên 1988-1996 an da ye, gelek zelal û vekıri bı naverokeki mırovnavendi, cıvati, têkoşeri ye, ku bı derbırineki bı hêz û gurr e û bı karektereki destani û dramatiki ye. Ev salên pêşin yên bıcıhbûna wi ya lı Yunanistanê ne û biraninên jı Kurdıstanê hê teze ne. Têkoşinên cıvati û şoreşgeri yên welatê wi, gelek nêzıkê wan serdemên  diroka hevdem ya Yunanistanê ne, yên weki işgal (a Almanya û İtalyaya faşişt yên salên 1941-1944 an – Têbıniya Werger: T.W.), şerê navxweyi yê bırakûjiyê (1944-1949 - T.W.), serdema pışti şerê navxweyiyê, diktatori (ya salên 1967-1974 - T.W.), salên pêşi yên pışti diktatoriyê ne, ku grafikçêkerên Yunan yên weki Tassos, Farsakidis, Semertzidis, Katraki, Sikeliotis, û hwd bı aweyeki gelek baş rewş û atmosfera van serdeman bı berhemên xwe ifadekırın û derbırin. Grafika Serhad ji dı heman sewiyê da dıçe û tê, gelek xususiyetên hevbeş yên wê bı berhemên grafikçêkerên Yunan yên navbori ra hene, lê belê ew bı xwe ra muhra kevneşopi û nasnameya Kurdi tine. Μetoda qewartınçap *1 ya lı ser dar û linοleumê, pergal û wasıteya sereke ye ku dı vê beşa yekê da hatıne bıkaranin. Dı vê serdemê da, dı navbera salên 1987-1992 yan da, dı beşa resım ya Akademiya Hunerên Sıpehi ya Zaningeha Aristoteles ya Saloniki da perwerdeya xwe ya pêktine.

Serketin, 1994, grafika rengin a li ser MDF, 26x20 cm

     Beşa dıduya ya berhemên wi, dı nav xwe da nêzikbûn û meyleki ber bı manzereya xwezayê dıparêzın, carna bı sahneyên jiyana mırovên wê va, carna ji bı sembolizekırıneki bı hêz, bı pêkanina teknikeki hûrêhûr û bı karektereki lirik (helbestane) û bêrikırınê (hesret). Ev serdema salên 1997-2000 an nın. Her ku sal dıbuhırın, ew biraninên wi yên teze yên despêkê despêdıkın dûrdıkevın û sipiçolki dıbın, ew derbırina destkari ya bı tansiyon, teqini û rasterastiya hisan, nıha êdi dı nav dereceyên rengên êş û bêrikırınê da danbûyi (filtrebûyi) ciyên xwe dıdın biranineki jıtaqetketi û kerr. Naveroka cıvaki û şoreşgeri vedıkışe û bı pê ra ew tesira jı grafikçêkerên Yunan yên bı heman mıjaran, nıha êdi bı dengeki nızm û bı awayeki pesndari afırandına dimenên welatê wi, kevneşopiya mıleti, jiyana mırovan ya lı gund û zeviyan, ciyê wan dıgre. Teknikên nû xwıyadıbın, bı aweyeki kûr imkanên derbırin û afırandınê ya van teknikan tên lêkolin û lêgerin da ku reng û pêlên heri nazık yên hisan werın dayin. Serhad, imkanên derbırina kûr ya derece û perdeyên tonên rengan yên asitnıvisê (etching) *2 û kolandına lı ser bleksiglass’ ê bı aweyeki kêrhati bıkartine, bı xêra hunandın û rêstıneki hûr wek ya lı ser neqşan, encameki xwırt ya bı hassasiyet bıdestdıxe.

Bırca Bêdengiyê, 2001, grafika bı asit ya lı ser metal, 22χ31 cm

Bırca Zembilfıroş, 1998, grafika bı asit yalı ser metal, 19,5x17,5 cm

Sura Amedê, 2001, grafika bı asit ya lı ser metal, 29x73 cm.

     Beşa sısêya ya berhemên wi, ku yên van salên heri nêz ın, wek dem rasti xwendına wi ya lı ser grafikê  ya salên 2001-2007 an ya lı Akademiya Hunerên Sıpehi ya Zaningeha Aristoteles ya Salonikê, tê, xwedıcerıbine û her ku dıçe bere-bere ber bı derbırina bênigar (abstract) va dıçe, lê belê bı tevi hın formên şıkılsıtandi – mıfteyan, yên ku nişanên hın rewş û xwebêjên taybeti ne. Bı abstract’tiyeka lirik, bı baldariya plastiki û rındıtiyê, bı zelali û ronaktiyê, derketına jı dramatikbûnê û bı derbırineki xewnebari dertê pêş. Her çıqas tesira mamosteyê wi yê lı Akademiyê, Ksenis Saxinis dı van berheman da baş tê ditın ji, disa ji muhra wi ya ferdi nayê guherin, baş dıxwiyê û her dımine.

Bihar, 2004, grafika rengin ya lı ser  linoleum, 17x11 cm.

Çarenivis 2, 2006, grafika lı ser bleksiglass û linoleum, 82x56 cm.

     Kesayatiya wêrek ya Serhad, daxwaz û mebesta wi ya veguhartına êşa bındesti û penaberiyê bı hêza hunera xwe û dı heman demi de ji lêxebıtina jı bo felata jı şerpezetiya rewşa vê realiteya (rastiya) heyi, wi ber bı cerıbandıneki berdewam va dajon, hewleki jı bo nûkırın û zenginkırına hacet û pergalên derbırinên xwe, bı karanina teknik û materyalên nû û cıhê, yên ku bandor lêdıkın û kêfa wi jı wan ra tê, wi ber bı heremeki berfıreh ya lêkolin û lêgerinê va dıbın. Bı vi awayê, qet texsirnake ku teknikên cûrbecûr bıkarbine, wek şirêjnıvis (collagraphy) *3, teknika tevlihev *4, resım lı ser grafika çapbûyi an ji kolaj *5 lı ser berhemên grafiki. Ne kêm car ın ku jı bo pêkanina encameki baştır, her car anagorê mıjara ku hatiye hılbıjartın û imkanên materyalan, dı ser heman berhemi da madde û teknikên jıhevcıhê bı hev ra hatıne bıkaranin.

Vejin, 2005, grafika bı şirêjê ya lı ser linoleum, 32x32 cm.

     Her sê beşên xebata wi ne warên jı hev izolebûyi ne û ne ji periyodên ku dema xwe tijidıkın û dıqedın. Pêvajoyeki pêşveçûnê pêktinın, mıldıdın hev, bı hêz yek dıkebe nav yê dınê, dıbın yek laş. Dıhêlın da ku xwıyabıke ku, dı sıberojê da ji, -dıbe ku kêmtır beşa yekê- dı nav pêvajoyên cerıbandınê da xwenûkıri wê gelek caran cardi werın û stuna sereke ya grafika Serhad pêkbinın. Berewami, tenê karê hunermend bı xwe ye.

Heziran-Tirmeha 2008 a.                                   Vasilis İoannidis

                                                                             Resam, wêjekar

Jı kovara Eneken – Kovara Kulturi,  hejmara12, Zıvıstana 2008 a.

Wergera jı zımanê yunani: Serhad Bapir 

Têbıniyên Werger:

*1 Qewartınçap: metoda heri kev ya çêkırına grafikan e ku mıjar an ji nigara grafikê wek muhreki lı ser materyalên weki dar, (dı dema me da) linoleum (ku ew bı xwe ji madeyeki plastik e) û tıştên bı vi rengi têne kolandın û qewartın, jı viya ra “qalıb”, “mak” an ji “deq” tê gotın, paşê bı bageraneki plastik an ji kaucıq yê ku ne zêde nerm e, ev maka hanê bı hıbra çapxaneyi tê hıbırkırın û paşê ji ev maka hıbırkıri lı ser kaxıd tê çapkırınê. Berhema grafiki ne ew mak e, lê ew nigara ku lı ser kaxıd hatiye çapkırın e.   

*2 Asitnıvis (etching): Metodeki grafikêye, ya ku jı bo çêkırına wê, asitên cûrbecûr lı ser metalên anagor (sıfır, çınko, hesın, tunç, pola û hwd.) tên bıkaranin. Hunermend nigarên xwe bı alikariya asitê lı ser metal çêdıke, asit tenê ew ci û awayên ku hunermend dıxwaze metal dıxwe û dıhımine. Maka (qalıba) metal lı vır berevajiyê qewatınçapê, ne weki muhreki qewarti ye lê weki dest an ji diwareki bı xêz û terkên kûr e. Hıbr tenê wê bıkebe nav wan terk û xêzıkan. Hunermend bı press’eki ku bı destan tê bıkaraninê wê vê maka metal lı ser kaxıdeki taybeti çapbıke.

*3 Şirêjnıvis (collagraph): Medodeki nû ya grafikê ye. Nigar bı alikariya şirêzê (zamq) lı ser makê (qalıbê) tê çêkırınê. Lı vır, mak dıkare mışambe, dar, kaxıdê qarton an ji tışteki dın be. Encama çapê  dışıbe metoda asitnıvisê (etching). Jı bo çapkırına vê metodê ji pêdıvi bı press’eki desta û bı kaqıdên taybeti heye.

*4 Teknika tevlihev: Dı berhemên bı vi rengi da jı yeki zêdetır teknik û materyalên çêkırına berheman têne bıkaranin.

*5 Kolaj: Dı berhemên bı vi awayi da hunermend hın tıştên weki kaqıd, perçeyên berhemên dın û materyalên cûrbecûr û hwd. dıbıre û lı ser rûyê berhemê va bı şirêzê dızelıqine.

   

Hêvi 1, 2005, grafika rengin a li ser linoleum, 15.5x10 cm.