Serhad Bapir: Dı nisana 1991 an da jı Yunanistanê tenê, tu û Xristos Papoutsakis wun çubûn Kurdıstanê. Lı wê derê we nefikırın û muhacerata Kurdan a lı welatê wan da dit, wun ji bı wan ra lı ser “sınorên” ku welatê wan perçe perçe kırıne meşiyan û we bı kamera xwe rastiya jiyana wan jıbergırt. Wexta ku wun gihiştıne Kurdıstanê û we vê rewşa xırab a Kurdan dit, wun çı fıkırin?
Andonis Kioukas: Bı ser rêya İranê me xwest em xwe bıgıhıjinın Kurdıstanê, lê leşkerên İranê me gırtın û paşê bı rêyeki dızi va em derbasê Kurdıstanê bûn. Ez û Xristos Papoutsakis bûn. Lı wê derê em leqayê mıleteki ku bı tevayi bûbû muhacır hatın, penaberên ku welatê xweyê mayinkıri da. Lı wır em 20 rojan man, lı gelek bajar û mıntıqên Kurdıstanê û her weha bı tevi penaberên perişan lı ser sınorê İran û Iraqê geriyan.
S. Bapir: Mafê çarenıvisi ya mıleteki, a mıletê Kurd wê çaxê nehate qebûlkırın, hêzên mezın ê cihanê çıma bı cotpivan û durutiyê lı mafeki hewqa bıngehin dınhêrın?
A. Kioukas: Herkes lı mıntıqê menfeatên xwe yên ıqtısadi dıparêze, muhimbûna jeostratejik a Kurdıstanê ji lı ber çavan e. Çavkaniyên ava Rojhılata Navin jı welatê Kurdan dızên. Jı aliyê dınê va Kurd bı xwe ji perçe perçe ne û yekitiya xwe hê pêkneanine.
S. Bapir: Navê filma te Kurdistan: Off The Map (Kurdıstan Derveyê Nexşeyê) ye, ( bınêre: SİNEMA: Kurdistan: Off The Map (Kurdıstan: Dervayê Nexşeyê) )lı dervayê xeriteyên hevdem, lewra dı nexşeyên kevn da, mıntıqa ku Kurd lê dıjin bı navê Kurdıstanê hatiye destnişankırın. Belê Kurdıstan lı derveyê nexşeyan, mıleteki lı cihanê da wenda û bê welatê xwe yê azad, dı vê meselê da tu çı dıfıkıri?
A. Kioukas: Lı hemû derê cihanê her xelk anji mıleteki xwedi dewleteki xwe ye. Cıhêtiyên zıman, çand û kevneşopi dı navbera mırovan da hene û ev cıhêti ne tışteki xırab e, beravajiya wê ev tışt zenginiya cihanê ye. Her mıleteki xwedi perçeyeki erd e, lı wê derê mıriyên xwe vedışêrın, lê belê mıleteki heye ku xwedi tarixeki bı hezar salan e, hê jı dema Ksenefon em bı Kurdan dızanın, lê va yê ev xelkê hanê ne xwedi perçek erdê xwedi bı sınor e. Kurdıstan tu dızani çı tine bira mın? 3 xelkên dın tine bira mın. Yek jı wana Yunan ın ku ew bı xwe ji xwedi tarixeki bı hezar salan ın lê belê pışti bındestmayineki dûr û dırêj, tenê ev 180 salın ku bûne xwedi dewleteki. Xelkê dıduyan Cuhi û yê sısêyan ji Mırtıb ın. Lê cıhêtiyek navbera wan û Kurdan da heye: jı ber ku Kurd xwedi axeki tarixi ne û lı ser wê dıjin. Jı bo welatê we ji bıbe xwedi nasnameki, bıbe dewlet, dıvê jı aliyê we va were fêhmkırın ku wûn hemû xwedi eyni xwinê ne û dıvê êdi pevçûn û şerê bırakuji dı navbera we da tunebın.
S. Bapir: Nivê mıletê Kurd dı perçeya Kurdıstanê a dı bın destê Tırkiyê da dıjin, tu mucadelaya wan a jı bona bıdestxıstına xeqên xwe yên milli çewa dıbini? Herweha bı ditına te Amerika û Yekitiya Awrupa vê mucadeleya Kurdan çewa dıbinın?
A. Kioukas: Amerika û Yekitiya Awrupa lı mıntıqê menfaetên xwe dıparêzın. Lê belê ev hedise nayê qebûlkırın ku mıleteki jı tıştê heri tabıi bêpar bımine: nefes bıde û bıstine, tıştê rewa û eşkere neyê naskırın, ango Kurd bê heq tênhıştın.
S. Bapir: Yunanistan heqê penaberi ya politiki ev bı salan e ku nade multeciyên Kurd, bı xususi ji Kurdên jı cenûba Kurdıstanê, peymanên navnetewi ên dı vi wari da ku wê bı xwe ji imzekıriye, bınpê dıke. Kurd eve jı zûvaye ku lı Athina, Patra û lı deverên dın dı rewşeke şerpeze û perişan da dıjin, vêca duxwazın bı kijan rêyi dıbe bıla bıbe jı Yunanistanê derbıkebın û ber bı rojavaya Awrupayê bıçın. Tu yê jı bo vê qerara dewleta Yunanistanê jı me ra çı bıbêji?
A. Kioukas: Ez bı manzareya meydana Kumundru (*) şerm dıkım. Mırovên tenışta te dema bala xwe nedınê rewşa zehmet a ku tu têdayi, dıbe ku ica sıbê ev rewşa xırab were serê wi ji. Ne tenê jı bo Kurda, jı bo her xeribê bê xwedi heq ku lı vır dıji, ez şerm dıkım.
S. Bapir: Çı cıhêti dı navbera filma dokumanteri ya te û X. Papoutsakis a sala 1991 a û ya vê filma te ya 2002 ya heye?
A. Kioukas: Filma sala 1991 an reportajeki politik bû, têda gelek hevpeyvinên lı ser pırsgırêka Kurdan a aktuel hebûn. Le ya 2002 ya lı ser hın wênên dın hate avakırınê. Em dıkarın lı hınki heremên dın ê cihanê ji leqayê van wênan werın. Filma 2002 ya, ez dıkarım bêjım ku bı gelek awayi va “melodram” e û lı ser rewşa tevayi a mıleteki ye.
Ez dı bın tesira mıletê we da mam, ez bûm heyranê we. Mın dıxwest ku ez disa herıme Kurdıstanê.
(*) Meydana Kumunduru, navê meydaneki lı navenda Athinayê da ye, ku heta sala 1999 an, dı bın baran û sermayê da Kurdên multeci dı nav çadır û holıkan da, bê tu alikariya dewletê, bı perişani dıjiyan.
7 ê adara 2002 ya.
Têbıni: Ev hevpeyvin dı dema Festivala Navnetewi a Filimên Dokumentari ya Saloniki ya 4 an (sala 2002 ya) da hate çêkırın, û cara pêşi nıha lı vır tê weşandın.
Andonis Kioukas: Bı ser rêya İranê me xwest em xwe bıgıhıjinın Kurdıstanê, lê leşkerên İranê me gırtın û paşê bı rêyeki dızi va em derbasê Kurdıstanê bûn. Ez û Xristos Papoutsakis bûn. Lı wê derê em leqayê mıleteki ku bı tevayi bûbû muhacır hatın, penaberên ku welatê xweyê mayinkıri da. Lı wır em 20 rojan man, lı gelek bajar û mıntıqên Kurdıstanê û her weha bı tevi penaberên perişan lı ser sınorê İran û Iraqê geriyan.
S. Bapir: Mafê çarenıvisi ya mıleteki, a mıletê Kurd wê çaxê nehate qebûlkırın, hêzên mezın ê cihanê çıma bı cotpivan û durutiyê lı mafeki hewqa bıngehin dınhêrın?
A. Kioukas: Herkes lı mıntıqê menfeatên xwe yên ıqtısadi dıparêze, muhimbûna jeostratejik a Kurdıstanê ji lı ber çavan e. Çavkaniyên ava Rojhılata Navin jı welatê Kurdan dızên. Jı aliyê dınê va Kurd bı xwe ji perçe perçe ne û yekitiya xwe hê pêkneanine.
S. Bapir: Navê filma te Kurdistan: Off The Map (Kurdıstan Derveyê Nexşeyê) ye, ( bınêre: SİNEMA: Kurdistan: Off The Map (Kurdıstan: Dervayê Nexşeyê) )lı dervayê xeriteyên hevdem, lewra dı nexşeyên kevn da, mıntıqa ku Kurd lê dıjin bı navê Kurdıstanê hatiye destnişankırın. Belê Kurdıstan lı derveyê nexşeyan, mıleteki lı cihanê da wenda û bê welatê xwe yê azad, dı vê meselê da tu çı dıfıkıri?
 |
| Cigırê rêvebırê Festivala Dokumanter a Navnetewi a Saloniki (sala 2002 ya), rejisor û filmçêkerê Yunan Antonis Kioukas. Foto: S. Bapir. |
A. Kioukas: Lı hemû derê cihanê her xelk anji mıleteki xwedi dewleteki xwe ye. Cıhêtiyên zıman, çand û kevneşopi dı navbera mırovan da hene û ev cıhêti ne tışteki xırab e, beravajiya wê ev tışt zenginiya cihanê ye. Her mıleteki xwedi perçeyeki erd e, lı wê derê mıriyên xwe vedışêrın, lê belê mıleteki heye ku xwedi tarixeki bı hezar salan e, hê jı dema Ksenefon em bı Kurdan dızanın, lê va yê ev xelkê hanê ne xwedi perçek erdê xwedi bı sınor e. Kurdıstan tu dızani çı tine bira mın? 3 xelkên dın tine bira mın. Yek jı wana Yunan ın ku ew bı xwe ji xwedi tarixeki bı hezar salan ın lê belê pışti bındestmayineki dûr û dırêj, tenê ev 180 salın ku bûne xwedi dewleteki. Xelkê dıduyan Cuhi û yê sısêyan ji Mırtıb ın. Lê cıhêtiyek navbera wan û Kurdan da heye: jı ber ku Kurd xwedi axeki tarixi ne û lı ser wê dıjin. Jı bo welatê we ji bıbe xwedi nasnameki, bıbe dewlet, dıvê jı aliyê we va were fêhmkırın ku wûn hemû xwedi eyni xwinê ne û dıvê êdi pevçûn û şerê bırakuji dı navbera we da tunebın.
S. Bapir: Nivê mıletê Kurd dı perçeya Kurdıstanê a dı bın destê Tırkiyê da dıjin, tu mucadelaya wan a jı bona bıdestxıstına xeqên xwe yên milli çewa dıbini? Herweha bı ditına te Amerika û Yekitiya Awrupa vê mucadeleya Kurdan çewa dıbinın?
A. Kioukas: Amerika û Yekitiya Awrupa lı mıntıqê menfaetên xwe dıparêzın. Lê belê ev hedise nayê qebûlkırın ku mıleteki jı tıştê heri tabıi bêpar bımine: nefes bıde û bıstine, tıştê rewa û eşkere neyê naskırın, ango Kurd bê heq tênhıştın.
S. Bapir: Yunanistan heqê penaberi ya politiki ev bı salan e ku nade multeciyên Kurd, bı xususi ji Kurdên jı cenûba Kurdıstanê, peymanên navnetewi ên dı vi wari da ku wê bı xwe ji imzekıriye, bınpê dıke. Kurd eve jı zûvaye ku lı Athina, Patra û lı deverên dın dı rewşeke şerpeze û perişan da dıjin, vêca duxwazın bı kijan rêyi dıbe bıla bıbe jı Yunanistanê derbıkebın û ber bı rojavaya Awrupayê bıçın. Tu yê jı bo vê qerara dewleta Yunanistanê jı me ra çı bıbêji?
A. Kioukas: Ez bı manzareya meydana Kumundru (*) şerm dıkım. Mırovên tenışta te dema bala xwe nedınê rewşa zehmet a ku tu têdayi, dıbe ku ica sıbê ev rewşa xırab were serê wi ji. Ne tenê jı bo Kurda, jı bo her xeribê bê xwedi heq ku lı vır dıji, ez şerm dıkım.
S. Bapir: Çı cıhêti dı navbera filma dokumanteri ya te û X. Papoutsakis a sala 1991 a û ya vê filma te ya 2002 ya heye?
A. Kioukas: Filma sala 1991 an reportajeki politik bû, têda gelek hevpeyvinên lı ser pırsgırêka Kurdan a aktuel hebûn. Le ya 2002 ya lı ser hın wênên dın hate avakırınê. Em dıkarın lı hınki heremên dın ê cihanê ji leqayê van wênan werın. Filma 2002 ya, ez dıkarım bêjım ku bı gelek awayi va “melodram” e û lı ser rewşa tevayi a mıleteki ye.
Ez dı bın tesira mıletê we da mam, ez bûm heyranê we. Mın dıxwest ku ez disa herıme Kurdıstanê.
(*) Meydana Kumunduru, navê meydaneki lı navenda Athinayê da ye, ku heta sala 1999 an, dı bın baran û sermayê da Kurdên multeci dı nav çadır û holıkan da, bê tu alikariya dewletê, bı perişani dıjiyan.
7 ê adara 2002 ya.
Têbıni: Ev hevpeyvin dı dema Festivala Navnetewi a Filimên Dokumentari ya Saloniki ya 4 an (sala 2002 ya) da hate çêkırın, û cara pêşi nıha lı vır tê weşandın.
No comments:
Post a Comment