05/05/2008

SİNEMA: Kurdistan: Off The Map (Kurdıstan: Dervayê Nexşeyê)

Festivala Navnetewi a Filimên Dokumentari ya Saloniki ya 4 an lı Yunanistanê,bı sernavê “Wêneyên Sedsala 21 an”, dı navbera 4 û 10 ê Adara 2002 ya da pêkhat.
“Dokumanter wek hewcedariyeki mırovatiyê, dema ku wê xwest rastiya ku ew bı xwe ji tê da dıjiya jı ber bıgre û bıparêze peyda bû. John Grierson vê hewcedariyê dı sala 1926 an da, dı nıviseki xwe yê SUN ê da, dema ku filma Moana a Robert Flahertyi wek dokumanter bınavkır vê hewcedariyê ji da pejırandın. Xeyni vê navlêkırınê, ev beşa sinemê, lı xwexıst û pêşve çû da ku êdi jıbergırtına temaşeyê bıbe afırandıneki serbıxwe.” Dimitri Eipies, Rêvebırê Gışti a Festivala Dokumanter a Salonikê.
İsal jı 90 i zêdetır filim beşdarê Festivalê bûn. Jı wana bı dehan film lı ser êş zulm û tadayiya lı seranserê cihanê bûn. Dı nav van filmên dokumanteri da 2 film lı ser pırsgırêka kurdi bûn.

Kurdistan dervaye nexşeyan

Filma Antonis Kioukas a bı navê “Kurdistan : Off The Map (Kurdıstan: Dervayê Nexşeyê) a 20 deqiqeyi lı ser serihıldan û penaberiya gelê me yê başûra Kurdıstanê a sala 1991 ê bû. A. Kioukas nıha cigırê rêvebırê Festivala Dokumanter a Navnetewi a Saloniki ye. Pışti têkçûna hêzên Iraqê a hımber Hêzên Hevpeyman a bı serokatiya Amerikayê, Kurd dı despêka bıhara 1991ê da bı serihıdaneki tevayi pıraniya erdê başûrê Kurdıstanê jı bın dagırkırına Iraqê rızgarkırın. Dı nav bajarêrên rızgarkıri da her weha bajarê Kerkukê ji hebû. Lê belê Hêzên Hevpeyman vê daxwaz û serkeftına Kurdan nasnekırın û neparastın. Hêzên Iraqê (parastvanên komarê û hêzên dınê) bı êrişên hovene çûne ser Kurdıstana azad. Dı nav berf û barana despêka bıharê da, bı milyonan Kurd dev jı bajar û gundên ku hê wêran nebûbûn berdan û ber bı “tıxûbên” İran û Tırkiyê va çûn. Kurd jı bo careki dınê ji, disa dı welatê xwe da bûbûn penaber.
Filma dokumanter vê dema dramatik û bı êş a diroka me ya hevdem nişanê me dıde.

Filmçêkerê Yunan A. Kioukas bı tevi Xristos Papoutsakis yê rêvebırê kovara çepgır a panzderoji “Anti”, dı adar û nisana 1991ê da jı bona 20 rojan lı Kurdıstanê bûn.Wan bı çavê makineya xwe ya videoyê, rastiya ku wê çaxê ditın, da ku jı bo heta-hetayiyê jı bira mırovatiyê neçe jı bona me jıbergırtın. Ew ji bı tevi zar û zêçên pêxwas û bırçi, bı jın û pirên Kurdan va, dı nav rêyên herri, dı bın berf û baranê da meşiyan. Wan bı xwe ji dit ku vayê çewa ci û warên Kurdan hatıne wêrankırın, çewa gelê Kurd dı bın zulm û jenosidê da ye.

A. Kioukas wênên zarûk, jın û mêrên ku ruyên wan an ji wesleki laşê wan bı bombên napalm şewıti an ji perçebûyi nişanê me dıde, mayinên ku axa welatê me jı me ra kıriye kemin û zından, Kurdên bê dest û pê nişanê me dıde, herweha qêrin, hewar û nerazibûna Kurdan a lı hımberê vê hovitiyê û bêdengiya cihanê dıgıhıjine guhên me. Herwusa ew berdıkebe û dıfıkıre ka gelo çıma ev gelê kevnar, ku bapirê wi Ksenefonê dirokvan beriya 2400 salan, disa lı van geli û newalan da leqayê wan hatıbû, ku wê demê serbılınd û serbıxwe dıjiyan, çewa nıha, dı dema ku hemû gelên pıçûk û mezın xwedi dewlet ın û bı serbesti dıjin ew jıhevketi û şerpeze dıjin?

Muzika vê filma dokumanteri hunermendê Kurd Temo çêkıriye. Beşek mezın a materyalên ku A. Kioukas kışandıbû bı tevi videoyên amator ku Kurdan bı xwe kışandıbûn, beriya nıha wek dokumanterki yek seati, dı sala 1991ê da dı kanala 1a ( ET1 ) a televizyona dewleta Yunan da hatıbû pêşkêşkırın. Herwusa bı hewlên kovara “Anti”, lı Athinaya paytext, lı Zanigeha Pantiou konferanseki navnetewi lı ser pırsgırêka kurdi hatıbû darxıstın.

Filmçêkerê Yunan Antonis Kioukas (Foto: S. Bapir)


Filima dokumenteri ya filimçêkerê Yunan Antonis Kioukas KURDISTAN OFF THE MAP
10 ê adara 2002 ya.
Têbıni: Ev nıvis cara pêşi nıha lı vır tê weşandın.

No comments: